In 2030 zal Nederland een tekort hebben van 132.000 technici, terwijl de energietransitie in volle gang is. Netwerkbeheerder Alliander stelt daarom een ethisch dilemma: is het verantwoord om technici uit andere landen te halen, terwijl zij daar ook hard nodig zijn? Tijdens een moreel beraad in Pakhuis de Zwijger gaan deelnemers met deze vraag aan de slag.
‘Mansplaining, womensplaining, laten we elkaar niet de les lezen vanavond,’ klinkt het aan het begin van de bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger onder begeleiding van leiderschapsbureau De Baak en Impact Economy Foundation. ‘Dan heeft één iemand gelijk, en dat is erg saai voor een moreel beraad.’ De bedoeling is dat aanwezigen vooral onderzoeken en vragen stellen, in plaats van te ‘weten’ hoe het zit. ‘Roep dan “aardbei” als iemand het wél zeker weet,’ grapt presentator Rutger Slump.
Het is vanavond niet de bedoeling om achterover te leunen en te luisteren, maar om mee te doen. In kleine groepen van vijf buigen deelnemers zich over een ethisch dilemma van netwerkbeheerder Alliander. Koen Eising, MVO manager van Alliander: ‘Hebben wij als welvarend land het recht om technici uit het buitenland te halen, die daar ook hard nodig zijn?’ Het dilemma is geïnspireerd op het feit dat er zeven elektriciens uit Zuid-Afrika bij het bedrijf zijn komen werken, dat het allermeest met een energieprobleem kampt.
Netcongestie
De energietransitie in Nederland gaat snel, maar het tempo is niet bij te benen. Door netcongestie, een overbelasting van het stroomnet, moet de infrastructuur voor groene energie fors worden uitgebreid.
Om dit probleem op te lossen zijn er drie opties: vraagreductie, betere afstemming van levering en afname, en uitbreiding van de capaciteit. Eisink vertelt: ‘Alliander heeft afgelopen jaar 1,8 miljard euro geïnvesteerd en dat moet volgend jaar naar 3 miljard,’ vertelt Eising. ‘Dat betekent de bouw van tientallen nieuwe elektriciteitsstations, die elk ter grootte van een voetbalveld zijn. Daarbij is Nederland een dichtbevolkt, ruimtelijk complex land. Maar bovenal: er is een schrijnend tekort aan personeel met elektrotechnische kennis.’
Arbeidsmigranten ‘binnenhalen’
Ietwat ongemakkelijk draait Wiero (rond de 60) zich naar de man die naast hem zit. De opdracht is om een groepje te vormen. Bij het kennismaken vertelt hij: ‘Ik heb een bedrijf waar we de structuur radicaal transparant hebben gemaakt. Zelfs het salaris van iedere collega is transparant. Vanavond ben ik gekomen omdat ik meer wil leren over moreel leiderschap.’
Duurzaamheidsconsultant Thijs (30) en zijn Vlaamse naamgenoot Thijs (28) hebben elkaar gevonden en zijn druk aan het filosoferen ‘maar, qua taalkeuze, klinkt het niet überhaupt een beetje gek als je het over binnenhalen hebt? Alsof het geen mensen zijn, maar bijna een soort handelswaar.’
Na bijna een uur in verschillende fasen door het moreel beraad te zijn gelopen in een groep met compleet vreemden presenteert ieder groepje hun conclusie. Wat moet Alliander doen? Een mevrouw noemt ‘haal de elektriek hierheen, en stuur de boeren met het vee daarheen!’
Open gesprek
Consultant Thijs is blij dat hij gekomen is vanavond, ‘normaal praat je niet zo snel met vijf totaal vreemden over dit soort zaken.’ Hij had zich aangemeld voor een burgerberaad van Alliander, waarin burgers morgen meedenken over de energietransitie, maar werd niet ingeloot. Dit vindt hij een leuk alternatief om toch in gesprek te gaan. Het werkt misschien ook wel goed tegen polarisatie: ‘we konden heel open met elkaar spreken en alles mocht gezegd worden’
Volgens Eisink staan netwerkbeheerders op een keerpunt in hoe we met energie omgaan. ‘Eeuwenlang lag ons energiesysteem onder de grond, maar nu en in de toekomst staan netwerkbeheerders met de energietransitie bovengronds,’ zegt hij.
