Europa moet haast maken met het opheffen van de economische sancties tegen Syrië. Dat stelde Erwin van Veen, hoofdexpert Midden-Oosten bij het Clingendael Instituut, gisteravond tijdens een debat in De Balie. Van Veen, die een adviesrol heeft bij de overheid, waarschuwde voor de grote risico’s van de Europese afwachtende houding. ‘De kans is zeer groot dat het geweld en de verdeeldheid in het land verder toeneemt als de wederopbouw niet heel snel op gang komt.’
De Europese Unie heeft besloten om de komende maanden een deel van haar economische sancties, die nog gelden tegen het gevallen regime, tijdelijk te versoepelen. Het huidige sanctiepakket omvat onder meer een embargo op Syrische olie en beperkingen op investeringen en financiële transacties vanuit Europa. Voorlopig zijn transacties in de energie- en transportsector weer toegestaan. En op 24 februari bespreken de lidstaten of ook de oliehandel kan worden hervat. Structurele aanpassingen worden echter pas overwogen zodra de nieuwe machthebbers, met name Hayat Tahrir al-Sham (HTS), hun beleid rond mensenrechten, economische hervormingen en de positie van minderheden hebben verduidelijkt.
Van Veen noemt die terughoudendheid gevaarlijk. ‘Door te wachten met de definitieve afschaffing van de sancties, vertraagt de wederopbouw en neemt de kans op politieke instabiliteit alleen maar toe,’ stelt hij. 90 procent van de bevolking leeft al onder de armoedegrens. ‘Nog meer mensen zullen het land verlaten, criminaliteit zal toenemen en gewapende groepering kunnen de bijl weer oppakken. Dat hebben we in conflictgebieden in het verleden ook gezien.’ Hij pleit voor een onmiddellijke en volledige afschaffing van economische sancties, ongeacht de onduidelijke koers van HTS.
Tegengeluid
Zijn oproep stuit op verzet van sprekers afkomstig uit de regio. Arabist Meltem Halaceli, zelf alawiet – een islamitische minderheid waartoe ook de Assad-familie behoort – waarschuwt voor de gewelddadige praktijken in het land. ‘Alawieten en vrouwen worden nu al onderdrukt, gemarteld en gedood door extremisten die HTS niet in bedwang krijgt. Recent zijn er nog lichamen doormidden gezaagd nabij Idlib, het gebied waar HTS al langer aan de macht is,’ zei ze. Volgens haar brengt een te snelle opheffing van sancties minderheden in Syrië juist verder in gevaar.
Van Veen erkent dat risico, maar benadrukt dat sancties tegen HTS als terroristische organisatie en tegen individuen met terroristische banden wél kunnen blijven bestaan. ‘Die dienen dan als verzekering dat het nieuwe Syrische bestuur de juiste koers zal varen,’ stelt hij. Op die manier kan economische verlichting plaatsvinden zonder de macht van extremistische groeperingen te legitimeren.
