Door heel Amsterdam worden culturele activiteiten voor expats georganiseerd. Ook deze groep Amsterdammers kan zo naar het filmhuis en stand-up comedy, maar voor een echt thuisgevoel is meer nodig. Bovendien lijken andere migrantengroepen buiten de culturele boot te vallen.
‘We willen met ons programma de buurt bedienen – en op onze locatie betekent dat dat je ook toegankelijk voor expats moet zijn’, vertelt Floortje Smit, programmamaker bij het Ketelhuis. Het filmhuis in het Westerpark organiseert expat nights, met films uit het reguliere programma met Engelstalige ondertiteling.
Ook Nederlanders komen op die avonden af, maar andersom gebeurt dat nauwelijks: een Franse film met Nederlandse ondertiteling blijft alleen voor Nederlands- en Franstaligen interessant. ‘Het leuke aan de Engelse ondertiteling is dat je allerlei groepen bij elkaar brengt.’
Cine Expat Amsterdam, Engelstalige stand-up en pub-quizzes, een Italian Cineclub: het culturele aanbod voor internationals in Amsterdam is ruim. De evenementen lijken een manier om het Amsterdamse culturele leven toegankelijk te maken voor nieuwkomers. Maar voor echte verbinding is meer nodig – zeker voor andere migrantengemeenschappen dan expats.
Verbinding
Cynthia de Jager helpt als expert intercultureel samenwerken expats – kennismigranten die tijdelijk in het buitenland verblijven, vaak voor hun werk – hun weg te vinden in de Nederlandse samenleving. Cultuurverschillen, zoals de beruchte Nederlandse directheid, kunnen het voor expats lastig maken om te aarden in hun nieuwe thuisland.
‘Expatavonden kunnen tot op zekere hoogte bijdragen aan het thuisgevoel van kennismigranten. Maar wat je eigenlijk wil, is verbinding. Dat bereik je door in gesprek te gaan, zodat mensen dingen uit elkaars cultuur opnemen. Ik denk dat er voor dat soort verbinding meer nodig is dan een expat night – hoe goedbedoeld ook.’
Een nieuw initiatief van het Ketelhuis is een maandelijkse vertoning van een Engels ondertitelde Nederlandse film, gevolgd door een korte lezing. ‘Ons filmhuis richt zich voornamelijk op Nederlandse films. Met een praatje over de maatschappelijke context en de makers wordt zo’n film een mooie manier om te leren over de Nederlandse samenleving en taal’, aldus Smit.
Dat is volgens De Jager een stap in de juiste richting, maar ze benadrukt dat er bij zulke evenementen ook gelegenheid voor interactie moet zijn: ‘Er moet ook ruimte zijn voor vragen en meningen van de mensen in de zaal. En aandacht voor verschillende manieren waarop de film geïnterpreteerd kan worden.’
Focus op expats
Opvallend is dat het culturele programma voor internationals veelal gericht wordt op expats. Andere migrantengroepen lijken niet tot de doelgroep te behoren. Smit legt uit dat het Ketelhuis een focus heeft op Europese arthouse, en daardoor vooral westerse films opneemt in het expatprogramma. ‘Pathé organiseert vaker avonden gericht op bijvoorbeeld de Turkse gemeenschap. Maar dat zijn grote, populaire producties die simpelweg niet passen bij een filmhuis.’
‘De expatavonden zijn in principe niet uitsluitend gericht op expats’, vertelt Smit. Maar de avonden lijken andere migrantengroepen niet goed te bereiken. ‘Laatst lieten we een Duitse documentaire zien over Turkse muziek in de jaren tachtig. Ik had echt verwacht dat die film zou aanslaan bij de Turkse gemeenschap, zeker omdat we de avond fors hadden gepromoot. En toch blijven de bezoekcijfers dan achter.’
Smit denkt dat programmamakers een beter overzicht nodig hebben van wat er binnen migrantengroepen speelt. Maar: ‘Daar heb je gewoon mensen vanuit die groep zelf voor nodig.’
Dat denkt ook De Jager: ‘Juist doordat de meeste mensen in Nederland contact hebben met mensen uit de Marokkaanse of Turkse gemeenschap, gaan we snel over op aannames. Dat maakt het nog belangrijker om echt een connectie te maken met hen en het gesprek aan te gaan.’
Groter patroon
Dat expats meer met open armen worden verwelkomd dan andere migrantengroepen is volgens De Jager een groter patroon. Met een groot bedrijf als werkgever hebben expats hoe dan ook minstens één partij achter zich die er baat bij heeft een thuisgevoel te creëren. ‘Voor bedrijven is het commercieel interessant om de komst van kennismigranten zo soepel mogelijk te laten verlopen. Hard gezegd: expats helpen een verbinding te maken met Nederland is ook een zakelijke afweging.’
Verantwoording afbeelding boven artikel: Massimo Catarinella, CC BY-SA 3.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0, via Wikimedia Commons