Startups met een AI-element zijn razend populair onder investeerders. Ook Amsterdamse ondernemingsgemeenschappen als Startup Village geven hun werkplekken aan jonge AI-bedrijven. ‘Ze hebben een grote streep voor.’
‘Wij gebruikten AI al voordat het cool was,’ zegt Julien Jukema grappend. Samen met zijn zus Lisa Jukema levert hij met zijn startup Anywyse educatieve, door AI gegenereerde podcasts. Hun tool maakt van lesstof korte audiomodules van vijftien minuten, waarin studenten op een vermakelijke en interactieve manier een onderwerp krijgen uitgelegd. ‘Eerst maakten we de podcasts handmatig, maar met AI gaat het een stuk sneller.’
En zo denken vele anderen: AI-startups schieten als paddenstoelen uit de grond. Zo kwamen er volgens Amsterdam AI, een initiatief van onder meer Amsterdamse kennisinstellingen en de gemeente, sinds hun oprichting in 2019 meer dan 420 AI-startups in de stad bij.
Niet gek, gezien de enorme bedragen die worden geïnvesteerd in AI-startups. Volgens gegevens van onderzoeksbureau Pitchbook, opgevraagd door het Financieele Dagblad, werd er afgelopen jaar $370 miljoen geïnvesteerd in Nederlandse startups die iets doen met kunstmatige intelligentie – een stijging van 60 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Ook grote techbedrijven als Amazon en Microsoft investeerden afgelopen jaar miljarden aan kapitaal in startende AI-ondernemingen.
Hype
Henk Volberda, hoogleraar Innovatie en Strategie aan de UvA, herkent de trend. ‘AI-startups hebben een grote streep voor: er zijn steeds minder partijen die durfkapitaal willen steken in startups, maar als een startup iets met AI doet, gaat dat veel makkelijker. Investeerders zijn ook net mensen; die varen mee op de hype.’
Vooral in Amsterdam zijn AI-Startups in trek, ziet Volberda. ‘In Amsterdam is financiële technologie heel dominant, een domein waar veel met kunstmatige intelligentie wordt gewerkt.’ In Amsterdam zijn er nu ook verschillende hubs waar exclusief AI-bedrijven zijn gevestigd. Startup Village naast het UvA Science Park is bijvoorbeeld de thuisbasis voor Anywyse, maar ook Amsterdam Centre for Entrepreneurship en Lab42 zijn broedplaatsen voor jonge AI-ondernemingen.
Kennisinstituten spelen daarin een rol: de UvA heeft zich ontwikkeld tot belangrijk centrum voor data en AI. Mede om die reden is Startup Village, voorheen een plek voor alle soorten startups, zich gaan focussen op AI. ‘Niet alleen omdat het bedrijfsleven AI massaal inzet,’ zegt directeur Femmie Geradts, ‘maar vooral omdat het tech-landschap verandert; nu sluit Startup Village beter aan op de UvA en kunnen studenten met hun ondernemingen bij ons terecht.’
Teleurstelling
Volgens Volberda moeten de hoge verwachtingen wel iets worden bijgesteld. ‘Een paar jaar geleden zagen we hetzelfde met Blockchain
Blockchain is een type database voor het opslaan van transacties. Bijvoorbeeld betalingen, maar ook contracten, diploma’s en eigendomsbewijzen kunnen zo zonder tussenpartij worden opgeslagen in de database : iedereen wist zeker dat het de toekomst was en banken overbodig zouden worden. Uiteindelijk bleek dit tegen te vallen.’
Volgens hem duurt het vaak wel 10 jaar tot de nieuwe technologie rendeert. ‘In het begin zullen bedrijven er juist extra werk aan hebben, wat op korte termijn tot teleurstelling kan leiden. Op lange termijn kan AI wel veel voordelen geven.’
Volberda verwacht daarom dat het aantal AI-startups zal blijven toenemen. ‘Met de komst van generatieve AI als ChatGPT is het gebruik van kunstmatige intelligentie veel toegankelijker. Je hebt geen Willie Wortels meer nodig die software installeren, want je kan via ChatGPT zoveel apps maken als je wil.’
Concurrentievoordeel
Toch is de massale inzet op AI door jonge bedrijven niet geheel zonder risico. ‘De meeste bedrijven maken gebruik van dezelfde software leveranciers, waardoor ze veel meer op elkaar gaan lijken en het concurrentievoordeel afneemt,’ zegt Volberda. ‘En algoritmen zijn niet 100 procent betrouwbaar, waardoor een bedrijf er onverantwoordelijke en niet transparante keuzes door kan maken.’
Volgens Julien en Lisa Jukema is het vooral belangrijk dat AI niet het startpunt van een nieuw bedrijf is, maar eerder een middel om processen te versnellen. Julien: ‘Wij begonnen vanuit een probleem: veel studenten die moeite hebben met lezen door bijvoorbeeld dyslexie, komen moeilijker mee, terwijl ze misschien heel slim zijn.’ Hun tip: bedenk eerst welk vraagstuk je wil oplossen met je startup, en begin dan pas met AI.