Meer dan een kwart van de mensen in Amsterdam lijdt aan menstruatie-armoede. De vrouwen van de Neighborhood Feminists proberen hen met gratis menstruatieproducten een steuntje in de rug te geven.
27 procent van de menstruerende mensen in Amsterdam moet regelmatig kiezen: koop ik een avondmaaltijd of menstruatieproducten? Dat is voor de Neighborhood Feminists onbestaanbaar. Dus zetten oprichters Tammy Sheldon, Anneloes Dijkman, en Camila Montecinos Díaz zich sinds 2019 in voor betere toegankelijkheid tot menstruatieproducten.
‘Ik wil niet in een stad wonen waar mensen zo’n keuze moeten maken.’ In het kantoor, gevestigd in een oude brandweerkazerne vlak bij de Gaasperplas, zit Tammy Sheldon (52) aan het bureau. Achter haar prijken posters met teksten als ‘Just because you can’t see period poverty doesn’t mean it’s not there’ en ‘The resistance is female’. Aan de muur hangt de Pridevlag.
‘Mensen denken vaak dat anderen helpen groots en moeilijk is. Dat je daarvoor enorme problemen in het buitenland moet oplossen. Maar de werkelijkheid is dat een op de vijf Amsterdammers in armoede leeft. Wij maken ons hard voor een onderdeel daarvan.’
Maandverband uit de muur
In ieder stadsdeel zijn inmiddels zogenoemde Menstruation Stations van de Neighborhood Feminists te vinden: kleine kastjes die in of aan de buitenkant van openbare gebouwen hangen. Het afgelopen jaar is het aantal uitgiftepunten, onder meer dankzij private fondsen en subsidies van de gemeente, flink gestegen. Inmiddels kunnen mensen die dit nodig hebben op meer dan 60 plekken in de stad gratis tampons, maandverband of andere sanitaire producten pakken.
Dat is nodig, want volgens onderzoek uitgevoerd in opdracht van de stichting, hebben 66 duizend mensen in Amsterdam hier gebrek aan. Toch is menstruatie-armoede in Amsterdam, net als op veel andere plekken in het land, doorgaans niet opgenomen in de aanpak armoedebestrijding. Ook was er tot 2022 nooit eerder uitvoerig onderzoek gedaan naar dit probleem in Amsterdam.
Volgens Sheldon komt dat doordat menstruatie-armoede bij uitstek een onzichtbaar probleem is. ‘Menstruatie is nog altijd omgeven door schaamte. Er wordt weinig over gesproken. Daarnaast is het gevolg van een tekort aan menstruatieproducten dat mensen thuisblijven van werk of school. Liever een dag missen dan het risico lopen om door te lekken. Daardoor blijft het ook onzichtbaar.’
Eerst eten, dan menstruatieproducten
Ook wordt het probleem nog te vaak onderschat, ziet ze. ‘Vooral mensen die zelf niet menstrueren of nooit te maken hebben gekregen met armoede, denken soms: hoe groot is dit probleem nu eigenlijk? Je kan toch voor 4 euro maandverband kopen bij de Kruidvat? Maar iedereens portemonnee is anders. Menstruatie-armoede raakt alleenstaande moeders bijvoorbeeld bijzonder hard. Die kiezen bij geldgebrek echt eerst voor eten en spullen voor hun kinderen, en niet voor hun eigen gezondheid.’
Want dat gebrek aan menstruatieproducten brengt een groot gezondheidsrisico met zich mee, benadrukt Sheldon. ‘Ik sprak met een vrouw die wc-papier gebruikte bij gebrek aan andere producten. Ik dacht dat ze dat als een soort maandverband in haar onderbroek legde, maar daarvoor was haar bloedverlies te hevig. Dus draaide ze er zelf tampons van. Je kunt je indenken dat dit allemaal infectierisico’s met zich meebrengt.’
Intersectioneel en antiracistisch
Sheldon spreekt consistent van ‘menstruerende mensen’, niet enkel van vrouwen. Op de website van de Neighborhood Feminists wordt daarnaast specifiek vermeld dat de stichting een ‘antiracistische en intersectionele grondslag heeft. Want juist gemarginaliseerde groepen blijven ongezien bij problemen als deze, zegt zij.
‘In de officiële cijfers over menstruatie wordt door het CBS maar een heel beperkte groep meegenomen: cis-vrouwen tussen de 15 en 50 jaar. Dus die categorie is in ons onderzoek naar menstruatie-armoede ook aangehouden. Dat betekent dus dat het daadwerkelijke aantal nog veel hoger ligt. Want ook transmensen menstrueren. En ook ongedocumenteerde mensen of dak- en thuislozen worden bijvoorbeeld niet meegenomen. Juist voor hen willen wij er ook zijn, want daar is de nood vaak het hoogst.’
Gezondheid als grondrecht
Het uitgeven van gratis producten is een waardevolle bijdrage (alleen al in stadsdeel Zuidoost worden maandelijks gemiddeld 23.617 producten gepakt), maar het probleem moet breder worden aangepakt, vindt Sheldon. ‘Ik kan mijn hele leven doorgaan met producten verstrekken, maar dat is niet de hele oplossing. Dat zit in educatie, een beter begrip van het probleem. We willen dat mensen makkelijker de vraag stellen: goh, heb je eigenlijk wel geld voor menstruatieproducten?’
Uiteindelijk hoopt Sheldon, door het probleem meer onder de aandacht te brengen, dat menstruatie-armoede een vast onderdeel wordt van het landelijk armoedebeleid. ‘Wij willen mensen vertellen wat hun rechten zijn. Gezondheid, dus ook rondom menstruatie, zou een grondrecht moeten zijn. Die voorlichting wordt met de nodige financiële steun onze volgende stap.’
