In zijn boek De AI Revolutie bespreekt Maarten Sukel de toekomst van kunstmatige intelligentie, en hoe AI eigenlijk al jaren grote invloed heeft – ook in Amsterdam.
Volgens de Amsterdamse AI-expert Maarten Sukel (1993) kunnen we er niet omheen: kunstmatige intelligentie zal onze samenleving onherroepelijk veranderen. In zijn boek De AI Revolutie bespreekt hij de grootste uitdagingen én mogelijkheden van kunstmatige intelligentie.
Sukel werkt al tien jaar met data en artificial intelligence (AI): hij werkte onder meer voor de gemeente Amsterdam aan software voor slimme camera’s die afval op straat herkennen, en aan algoritmen die tijdens de coronapandemie detecteerden of mensen genoeg afstand van elkaar hielden. ‘Ondanks de sceptische houding die ik soms heb, vind ik de mogelijkheden en veelzijdigheid van AI heel vet. Met dit boek wil ik mijn kennis overdragen en duidelijkheid scheppen over kunstmatige intelligentie: ik hoop dat de AI-revolutie iets soepeler zal verlopen dan bijvoorbeeld de Industriële Revolutie.’
U schrijft in uw boek dat een Chinese hoogleraar Amsterdam een ‘slim dorp’ noemt. Wat bedoelde hij daarmee?
‘Grote steden wereldwijd willen graag een ‘smart city’ zijn, een stad die veel gebruik maakt van technologie. Zo ook Amsterdam. Maar tijdens een bijeenkomst bij de VU was een Chinese hoogleraar het daar niet mee eens: hij vond Amsterdam eerder een ‘smart village’, vergelijkbaar met de Chinese dorpen waar geëxperimenteerd wordt met nieuwe technologie. Het is grappig om te zien hoe er naar de verschillen in technologie wordt gekeken maar ook naar de verschillen tussen steden. Amsterdam is voor China toch heel klein.’
Wat is er wel ‘smart’ aan Amsterdam?
‘Een bekend voorbeeld zijn de auto’s die controleren op parkeerboetes. Maar Amsterdam was ook de eerste Nederlandse stad met een algoritmeregister
Een website waar organisaties publiekelijk bekendmaken welke algoritmen ze gebruiken , heeft zelfpersende afvalbakken en gebruikt technologie voor voorspellingen hoe druk plekken in het centrum worden. Wat ik mooi vind aan de Amsterdamse gebruiken van AI, is dat ze de technologie altijd afwegen tegen waarden als privacy en transparantie.’
Dit zijn best wat voorbeelden die al langer bestaan. Toch schrijft u dat mensen vaak denken dat de AI-revolutie, met de komst van ChatGPT, pas net is begonnen.
‘Mensen zien de invloed van AI nog heel erg in de toekomst, als een klap die alles over zal nemen. Helaas is die werkelijkheid een stuk saaier. We worden via sociale media al heel lang beïnvloed in ons gedrag door technologie. Als Google bijvoorbeeld besluit om altijd dezelfde restaurants en clubs boven aan een zoekopdracht te zetten, zal het daar veel drukker zijn. Zo bepalen algoritmen al lange tijd hoe mensen zich verspreiden over de stad.’
Daardoor voelt AI vaak ongrijpbaar, als iets wat ons overkomt – hoe kan Amsterdam als ‘slim dorp’ toch nog grip hebben op AI ontwikkelingen?
‘We praten vaak over AI alsof het het weerbericht is, maar het zijn allemaal technologieën die we zelf ontwerpen. Natuurlijk vooral door Amerikaanse bedrijven, je moet als Nederland of Amsterdam niet denken dat je de controle hebt. Een voorbeeld: de boete van tien miljoen euro, die Uber twee weken geleden kreeg opgelegd door Autoriteit Persoonsgegevens is voor het bedrijf niet zoveel. Pas als Europa maatregelen tegen deze acties treft kan er echt wat veranderen. Dus Amsterdam zal zeker met internationale overheden moeten samenwerken om AI te handhaven. Maar als toonaangevende stad kan je daarin wel het voortouw nemen.’
Sommigen hebben hier bezwaar tegen: zij zijn bang voor een surveillancestaat waar privacy er niet meer toe doet.
‘Het grappige is: vaak uiten mensen deze angst op sociale media. Terwijl die sociale media veel meer privacygevoelige informatie over hen hebben dan de overheidsinstanties waar ze over berichten. De overheid heeft de publieke taak om burgers te beschermen, en ze worden daarin gecontroleerd, maar techbedrijven niet.’
‘Daarom is het belangrijk dat de gemeente en universiteiten blijven investeren in eigen open source AI-technologie. Dan zijn er straks meer mensen die begrijpen hoe het werkt en hoe we het vorm kunnen geven. Anders leggen we de macht over AI volledig bij techbedrijven. En die zullen het blijven gebruiken voor maximale winst.’
Wat kunnen die investeringen Amsterdammers bieden?
‘Heel veel natuurlijk. Bijvoorbeeld het energienet efficiënt optimaliseren, of met algoritmen berekenen hoe je verkeersstromen kan sturen. Een grote uitdaging in Amsterdam zijn de personeelstekorten in de zorg. AI kan helpen om ook daar processen als diagnoses sneller te laten gaan en zo de druk te verlagen.’
