Steeds meer mensen kiezen voor aanvullende zorg voor, tijdens en na hun zwangerschap. Maar juist voor de zwangeren die deze zorg goed kunnen gebruiken, is het onbetaalbaar. Als een van de weinige doula’s (geboortecoach) in Zuidoost ondersteunt Mill Vrij bevallingen van kwetsbare vrouwen vrijwillig.
‘Nu kunnen we alleen nog wachten,’ zegt de Amsterdamse doula (geboortecoach)
Een doula is een niet-medische professional die emotionele, fysieke en informatieve ondersteuning geeft aan zwangere vrouwen voor, tijdens en na de bevalling. Mill Vrij (56) terwijl ze het bevalbad uitrolt. De aanstaande moeder lacht met opgetrokken wenkbrauwen en vouwt haar handen zenuwachtig om haar buik.
De vrouw is vandaag uitgerekend van haar eerste kind, en zal onder begeleiding van Vrij – door haar cliënten ook wel ‘Tante Mill’ genoemd – bevallen in haar woning in Zuidoost. Vrij doet dat vrijwillig, ook bij andere kwetsbare vrouwen in en rond Amsterdam. ‘Zij hebben ook recht op een doula, en misschien wel een beetje meer.’
Rituelen en massages
Steeds vaker kiezen aanstaande ouders voor extra zorg rondom de zwangerschap, blijkt uit observaties van de Academie Verloskunde in Amsterdam. Bijvoorbeeld met rituelen en massages, maar ook informatiesessies en extra kraamzorg. Ook verloskundige praktijken, zoals het Amsterdamse Femme in Zuid, bieden deze diensten betaald aan. Voor 1500 euro extra krijg je daar verschillende coaching sessies voor de bevalling, voedingsadvies, extra echo’s, acupunctuur en een bijeenkomst met andere cliënten vier weken na de bevalling. Ook aan geboortecoaches hangt een prijskaartje: ze kosten tussen de 700 en 1900 euro.
Juist de mensen die deze extra zorg goed kunnen gebruiken, kunnen het vaak niet betalen. Met de groeiende sociaal-economische ongelijkheid in de stad, groeien ook de verschillen in een gezonde start van het kind. Volgens cijfers van de GGD is in sommige wijken in Amsterdam de kans op sterfte en ziekte rondom de geboorte 2 tot 3 maal hoger dan het landelijk gemiddelde. De perinatale mortaliteit (sterfte vanaf 24 weken zwangerschap tot 7 dagen na de geboorte) is in Zuidoost het hoogst met 10,5 op de 1000 kinderen, in vergelijking met 3,6 op 1000 in Oost als laagste cijfer.
‘Vaak zeggen vrouwen: ik mis de steun van een moeder.’
Niet verzekerd
Vrij, die naast haar achterwacht een van de weinige doula’s is in Zuidoost, ziet dat extra zorg nodig is. ‘Er wonen hier veel meer vrouwen die kwetsbaar zijn en niet de juiste zorg krijgen: door taalbarrières, generationele trauma’s, armoede, misbruik, geen huisvesting, huiselijk geweld — moet ik doorgaan?’ Vrouwen melden zich later aan bij de verloskundige of zijn niet verzekerd. ‘En discriminatie in de geboortezorg komt nog veel voor.’
Volgens Vrij heeft het ook te maken met vertrouwen vanuit de zwangere vrouwen. ‘Voor zwarte vrouwen werken hier weinig geboortezorgers van kleur waar ze zich mee kunnen associëren. Ze vertrouwen mij, omdat ik ook hun kleur heb. Ze weten dat ik ze qua cultuur en religie tegemoet kan komen.’ Ook begeleidt Vrij alleenstaande vrouwen. ‘Vaak zeggen vrouwen: ik mis de steun van een moeder. Iemand die ze emotioneel bijstaat en zorgt voor een bevalling met zo min mogelijk trauma. Een doula kan dat bieden.’
Gerichte voorlichting
Ook GGD Amsterdam ziet de grote verschillen in de stad wat betreft geboortezorg. In 2018 lanceerden ze het programma ‘Gezonde en Kansrijke Start’ waarmee ze de verschillen in kwetsbaarheid tussen pasgeboren kinderen willen inperken. Met extra gerichte voorlichting en begeleiding hopen ze dit jaar de eerste resultaten te zien, vanuit het principe dat de eerste 1000 dagen van een kind bepalend zijn voor de rest van diens leven.
Vrij hoopt dat ze ook zullen investeren in een community centrum voor vrouwen in Zuidoost, waar gefocust wordt op de eerste 1000 dagen van het kind. Ze gaat nu langs de huizen van de zwangeren, maar zou graag meer vrouwen tegelijk bereiken. ‘Ze kunnen van elkaars ervaringen leren en voor en na de zwangerschap geïnformeerd worden. Als er minder traumatische bevallingen zijn, kunnen we een sterkere gemeenschap opbouwen.’
De aanstaande moeder heeft nu haar laatste instructies van Vrij ontvangen. Als het allemaal volgens plan gaat, bevalt ze in een bad en wordt de navelstreng doorgebrand. ‘Bij twijfel, altijd bellen,’ zegt Vrij bij het afscheid. En bij de laatste knuffel: ‘Je bent er voor gemaakt!’
| Omstreden Doula’s zijn niet geheel onomstreden: hoewel ze niet medisch geschoold zijn, mengen sommigen zich met de medische kant van de bevalling. Volgens verloskundigen komt dit de zorgverlening niet ten goede. Mill Vrij is van de kritiek op de hoogte. ‘Zelf neem ik geen medische beslissingen en richt ik me vooral op de cliënt. Ik ondersteun alleen emotioneel, fysiek en informatief.’ |