Amsterdamse markten, zoals de Ten Katemarkt en Albert Cuypmarkt, staan voor uitdagingen door onvoorspelbaar weer en stijgende kosten. De dreigende leegstand en verminderde lokale aantrekkingskracht onderstrepen de behoefte aan innovatie en aandacht voor marktdynamiek.
De wind waait hard op de Ten Katemarkt, waar vandaag niet alle kramen uitgestald zijn. Verder weg op de Albert Cuypmarkt, bleek het nog rustiger te zijn. Destiny en Charity Koch verkopen hun kaas ondertussen stug door bij een zwarte, stevige kraam, met de naam ‘Boer Geert’.
Ze werken al lang op de Ten Katemarkt. Met de sterke wind gaan er ook weleens dingen mis. ‘Er is recent een minder stevige kraam met honing volledig omgewaaid. Alles lag op de grond.’ Dat op de Albert Cuypmarkt minder kramen open zijn snappen ze niet. ‘Misschien dat ze daar minder stevige kramen hebben’, antwoorden ze lachend.
De gemeente heeft de markt op 24 januari officieel gesloten. De verwachting is dat dit door veranderend en meer hevig weer, vaker zal gebeuren. De enige weersomstandigheid die kan leiden tot het ‘afblazen’ van een marktdag is harde wind. Bij windkracht 8 of hoger kan niet meer gegarandeerd worden dat de kramen op hun plek blijven staan, legt de Gemeente Amsterdam uit.
Daarom worden de ondernemers bij voorspelde wind van 8 of hoger op de dag zelf, voor aanvang van de markt, ingelicht over het afblazen van de marktdag. Dit levert in de ervaring van de gemeente nauwelijks discussie op. Bij slecht weer en storm en regen – maar nog niet hard genoeg om aan de richtlijn te voldoen – besluit het overgrote deel van de ondernemers zelf al om niet de marktplaats in te nemen die dag. Zoals vandaag.
Concurrentiepositie
Er worden tegelijkertijd vraagtekens gesteld bij gemeentelijk beleid. Bijvoorbeeld door ondernemer Edwin van Dijk. Zijn winkel ‘Babyboem Kinderwagens’ bestaat al sinds 1965. Ze verkopen kinderwagens tot babyspullen. ‘De recente huurverhoging heeft impact op alle marktondernemers. Zo heeft de huurverhoging van 100 euro per maand per plek op de markt, die op 1 januari van kracht werd, geleid tot een stijging in onze uitgaven.’
Voor de twee plekken die Van Dijk huurt, is de totale maandelijkse kost nu 1300 euro, inclusief de huur van de gemeente en de kosten voor de gehuurde kramen. ‘Dit betaal ik voor 32 vierkante meter, wat neerkomt op een hogere prijs per vierkante meter dan bij een reguliere winkelruimte. Van Dijk wijst erop dat het bedrag van 1300 euro overeenkomt met de kosten voor een winkel van 140 vierkante meter, waarmee hij benadrukt dat de kosten voor marktplaatsen aanzienlijk hoger zijn.
Er bestaat echter geen compensatie voor slecht weer. ‘Dit valt onder ondernemersrisico. De veiligheid staat voorop’ antwoordt de gemeente. Voor de toekomst benadrukken ze aantrekkelijke markten, voor zowel Amsterdammers als ondernemers, te willen. ‘Om dit voor elkaar te krijgen is innovatie hard nodig, maar hier ligt ook een taak voor de marktondernemers zelf.’
Leegstand en eigenheid
Een zorgwekkend vooruitzicht voor de markten lijkt de aanzienlijke leegstand te zijn die zich in de toekomst aftekent. Uit de Monitor Warenmarkten 2022 blijkt een duidelijke daling in zowel het aantal marktbezoekers als de bezoekfrequentie. Terwijl in het verleden vrijwel elke Amsterdammer zijn boodschappen op de markt deed, gaf in 2016 een kwart van de respondenten in het Consumentenonderzoek 2016 aan er zelden of nooit te komen. Met name jongeren en tweeverdieners lijken de markt niet vaak te bezoeken.
Joop van Ingen, die al twintig jaar boodschappen haalt op de markt, kan alleen maar een kleine zucht slaken. ‘Meestal staan de stallen er wel. Maar als het echt kutweer is, staan ze er natuurlijk niet.’ En dat was vroeger ook wel zo, zegt hij. Alles wordt vooral duurder. ‘Ik koop veel meer zaken zoals melk en vlees bij de supermarkt, en loop eerst alles af voor de beste prijs. Vroeger was een rondje op de markt genoeg.’
