De wooncoöperatie is in opkomst in Amsterdam. Met behulp van een stimuleringslening kunnen groepen woningzoekenden zelf een pand kopen of bouwen, om vervolgens van het collectief een woning te huren. De woonvorm kan betaalbaar wonen voor lagere en middeninkomens mogelijk maken, maar coöperaties lopen tegen steeds meer moeilijkheden aan, waarschuwden zij raadsleden woensdag in een expertmeeting. En het geld van de gemeente is inmiddels bijna op.
Met een groep woningzoekenden gezamenlijk een pand kopen of bouwen, om vervolgens een woning van het collectief te huren. Volgens sommigen is de wooncoöperatie – niet te verwarren met de woningcorporatie – een betaalbare oplossing in de overspannen woningmarkt. ‘Het mooie is dat er bij een coöperatie niemand tussen wal en schip valt. Het is goedkoper, neemt minder ruimte in beslag, is duurzaam en bevordert sociale samenhang in de buurt’, aldus raadslid Nienke van Renssen (GroenLinks), een van de initiatiefnemers voor de expertmeeting.
‘In tegenstelling tot een woningcorporatie heeft een wooncoöperatie geen winstoogmerk’, legt Joanna Greeve van Platform Wooncoöperaties Amsterdam uit. Haar collega Eva van Dijk: ‘De coöperatie is een goede oplossing voor groepen die het anders niet meer kunnen betalen om in de stad te wonen.’ Bovendien draagt de woonvorm volgens Han de Jong van wooncoöperatie Eureka, dat 100 woningen gaat bouwen in de Kolenkitbuurt, ook bij aan de gemeenschapszin. ‘Je hebt contact met elkaar en met de buurt en daar wordt je gelukkiger van.’
Lappendeken van financieringsbronnen
Volgens Eva van Dijk zijn er nog te veel verschillende bronnen nodig om de financiering rond te krijgen, met name als de bewoners niet veel geld hebben. ‘Het is een lappendeken van financieringsbronnen. Een paar grote, duidelijke bronnen zou fijn zijn.’
Sinds 2021 heeft de gemeente een actieplan voor wooncoöperaties. Via een stimuleringslening draagt ze bij aan de realisatie van nieuwe coöperaties. De Warren op Centrumeiland heeft als enige wooncoöperatie haar gebouw al kunnen realiseren. Enkele andere zijn recent gestart of starten binnenkort met de bouw.
De twintig miljoen euro uit het hiervoor bestemde fonds, voor zo’n 400 middeldure en sociale huurwoningen, is inmiddels bijna op en coöperaties waarschuwen dat ze de financiering moeilijk rond krijgen. ‘Door gestegen rente en bouwkosten kregen wij de business case niet meer sluitend en heeft ons project een jaar stilgelegen. Het is gelukt deze weer sluitend te krijgen, maar wel met een vrij hoge eigen bijdrage per woning’, vertelt Jelle Don van wooncoöperatie De Torteltuin in IJburg.
Jasper Klapwijk, adviseur bij De Nieuwe Meent in Amsterdam-Oost: ‘De financiering voor wooncoöperaties is nergens in Nederland zo goed geregeld als in Amsterdam, dat tenminste een stimuleringslening aanbiedt. Helaas is in het land van blinden, eenoog koning. Amsterdam is nog wel eenoog. De huidige stimuleringslening is niet toereikend en de lappendeken aan financieringsbronnen communiceert niet goed met elkaar. Dat is op te lossen door op een aantal vaste momenten overleg te hebben tussen financiers.’
Volgens Clemens Mol van Stichting Woon! lopen coöperaties nu tegen twee soorten problemen aan. ‘Het eerste probleem zijn de gestegen rente en bouwkosten. Daar heeft iedereen last van, wij ook.’ Het tweede type probleem is specifiek voor wooncoöperaties. Namelijk dat deze woonvorm niet goed verankerd is in de wet. Zo zijn er volgens Mol banken die niet weten wat het is. Volgens Bart Hartman van stichting Cokopen is het daarom van belang dat de coöperatie ‘een integraal onderdeel van het woningmarktbeleid’ wordt.