De Amsterdamse politiek voert donderdag een spoeddebat over de plannen van Extinction Rebellion om volgende maand opnieuw de A10 te blokkeren. Aanleiding voor het debat was de demonstratie op 30 december, waar honderden klimaatactivisten urenlang de A10 Zuid bij de Amstelveenseweg bezetten.
Daan Wijnants, fractievoorzitter van de Amsterdamse VVD, opent het debat door te benoemen hoe belangrijk het demonstratierecht is, en dat daar in Amsterdam alle ruimte voor moet zijn. Echter, Extinction Rebellion heeft volgens hem lak aan de wet-en regelgeving: ’Ze hebben het recht om te demonstreren, maar als dat gebeurt op zo’n manier, dan ben je gewoon een kraker.’
Rob Hofland (D66) vraagt de raad om de ‘levensgevaarlijke’ situaties die plaatsvonden tijdens de vorige XR demonstratie te specificeren. Gemeenteraadslid Cas van Berkel (JA21) stelt dat ambulances die via de A10 naar het VUMC vertraging hebben opgelopen vanwege een beperkte doorgang door de demonstratie. Nadat Hofland hem interrumpeert met de vraag waar hij deze informatie vandaan haalt, geeft hij toe dat de ambulances ‘dit keer geen vertraging hebben opgelopen, maar dat dit de volgende keer wel zo kan zijn.’ Woordvoerder van Extinction Rebellion, Let de Jong, benadrukt dat hier absoluut geen sprake van was: ‘Er is geen enkele ambulance geweest die vertraging heeft opgelopen. ‘De directeur van het VUMC is zelf ter plaatse geweest en hij was tevreden over de doorgang naar het ziekenhuis.’
Veel partijen hebben vragen over het optreden van de politie. Waarom hebben zij pas na een aantal uur ingegrepen en hoe kan het dat zoveel demonstranten er straffeloos van afkomen? Burgemeester Femke Halsema stelt dat demonstranten de wet pas overtreden als zij daadwerkelijk de weg oplopen. Wanneer zij uren achter de vangrail staan, doen ze in principe niks fout. De driehoek (het overlegorgaan tussen de burgemeester, de politie en een officier van justitie) maakt bij elke demonstratie een zorgvuldige afweging over de manier van aanpak. Het laatste wat de driehoek, bij de vorige demonstratie, wilde was een kat-en-muisspel waarbij de politie de demonstratie over de gehele ring moest ontbinden. Daarnaast kost een proces verbaal voor zo’n grote groep ontzettend veel mankracht: ‘De benodigde politiecapaciteit daarvoor is immens. Ik heb de agenten liever in de stad zelf.’, zegt Halsema. De burgemeester licht toe dat de ontbinding in fasen gebeurt: ‘Eerst worden demonstranten gesommeerd weg te gaan, daarna wordt de demonstratie door autoriteiten beëindigd en wordt er door de politie opgetreden. Hierbij is een vreedzame ontbinding altijd het streven’.
In samenspraak met de politie en het Openbaar Ministerie heeft Halsema bekendgemaakt de demonstratie van Extinction Rebellion op 24 februari te verbieden. Toch houdt dit verbod Extinction Rebellion niet tegen: ‘Wij hebben het recht om daar te demonstreren. Wij willen het in plaats van demonstraties liever over de klimaatcrisis zelf hebben, maar onder zulke acties wordt dit niet besproken in de politiek. Er zijn al meer dan 100 keer protesten geweest bij andere ING locaties en toen kregen we niet de nodige aandacht. Het doel heiligt de middelen.’, aldus De Jong.