Wanneer zorgbehoevende jongeren achttien jaar worden, vallen zij buiten de jeugdwet. De psychische zorg die zij nodig hebben moet dan door andere wetten gefinancierd worden. Dit betekent vaak dat een nieuwe behandeling bij een ander zorgteam moet worden gestart. Medewerkers van Care-Express Amsterdam vertellen hoe zij dit anders doen: jongeren die achttien worden kunnen hun behandeling voortzetten met dezelfde hulpverleners.
Het Nederlandse zorgstelsel kent meerdere wetten die zorg voor verschillende doelgroepen financieren. Jeugdhulp, zorg voor jongeren met opvoed- en psychische hulpvragen, wordt door de overheid gefinancierd met de jeugdwet. Deze zorg is alleen voor jongeren onder de achttien. Hierna moet zorg worden gefinancierd met andere ‘volwassenen-wetten’ zoals de zorgverzekeringswet. Of, verlengde jeugdhulp moet worden aangevraagd, waarmee zorg tot de leeftijd van 23 jaar bij uitzondering nog wel met de jeugdwet gefinancierd kan worden.
Wanneer jongeren volwassen worden, verandert hun zorg dan ook vaak, net zoals de financiering hiervan. Dit is meestal geen positieve verandering. Zij krijgen bijvoorbeeld een andere behandelaar, die niet gespecialiseerd in jeugdzorg is, maar in zorg voor volwassenen. Ook meldde stichting Het Vergeten Kind afgelopen maand dat veel uithuisgeplaatste jongeren die jeugdhulp krijgen op hun achttiende plotseling uit instellingen moeten verhuizen, terwijl zij zelf vinden hier niet klaar voor zijn.
Care-Express
Bij Care-Express, een team van de GGZ-organisatie De Opvoedpoli, verloopt dit proces anders. De jongeren die jeugdhulp krijgen van het team kunnen door blijven gaan met hun behandeling van dezelfde hulpverleners tot hun 23e levensjaar. ‘We denken dat jongeren tot 23 jaar nog in ontwikkeling zijn. Wij kunnen met ons team daar goed op aansluiten,’ zegt Edith Van der Meer, manager van De Opvoedpoli / Care-Express Amsterdam.
Het team biedt jongeren tussen de 12 en 23 jaar ambulante, specialistische jeugdhulp. Ongeveer 330 jongeren met uiteenlopende problematiek worden elk jaar door onder andere psychologen en coaches geholpen. Zij behandelen bijvoorbeeld stemmingswisselingen of trauma’s. ‘Maar, er is eigenlijk altijd wel sprake van meervoudige problematiek op meerdere levensgebieden,’ zegt Eva van den Broek, GZ-psycholoog en regiebehandelaar bij Care-Express Amsterdam.
Meer aansluiting
Care-Express is met haar werkwijze relatief uniek in Nederland. ‘Veel zorginstellingen hebben verschillende teams voor volwassen ggz (geestelijke gezondheidszorg, red.) en jeugd ggz. Wanneer een jongere achttien wordt, komt hij of zij meestal bij het ‘volwassenen team’ terecht. Ik denk dat er daar vaak minder aansluiting is tussen de medewerkers en jongeren,’ vertelt Van der Meer.
‘De manier van communiceren is bijvoorbeeld laagdrempeliger bij ons’, vult Van den Broek aan. ‘Andere teams die zorg aan jongeren boven de achttien bieden vinden het vaak nodig om heel formeel met cliënten te spreken. Maar, het komt vaak beter aan bij jongeren als je een boodschap informeel brengt. Ik hoorde net bijvoorbeeld een collega tegen een van onze cliënten zeggen dat hij ‘zijn hersenen tot pulp blowt.’
Afspraken met zorgverzekeraars
‘De problematiek van de minderjarige jongeren die wij behandelen valt meestal ook binnen een ggz-hulpvraag voor 18-plusfinanciering in de zorgverzekeringswet. Daarom kunnen we vaak door met de behandelingen,’ zegt Van der Meer. Het enige wat verandert is de financiering van de zorg. Care-Express heeft contracten gesloten met meerdere zorgverzekeraars, waardoor zorg na het meerderjarig worden van cliënten kan worden gefinancierd via de zorgverzekeringswet.
‘Je moet als behandelaar alleen goed weten op welke knoppen je moet drukken om zorg via de ene of andere wet vergoed te krijgen. Dat is niet altijd leuk of makkelijk,’ zegt Van den Broek. Tot achttien jaar wordt zorg vergoed door de gemeente, daarna gaat dit via zorgverzekeraars. De enige voorwaarde is dat jongeren een psychische diagnose hebben. Bij beide vormen van zorg komt veel papierwerk kijken. ‘Als wij geen contracten met verzekeraars hadden afgesloten, dan hadden wij de mogelijkheid om de zorg voort te zetten ook niet,’ zegt Van der Meer.
Een specifieke doelgroep
Een nadeel is dat financiering van jongerenzorg na achttien jaar via zorgverzekeraars minder flexibel is dan zorg met de jeugdwet. ‘In de jeugdzorgwet is de context van jongeren heel belangrijk. Je hebt bijvoorbeeld meer overleg met een school, ouders of vrienden van de jongeren nodig,’ zegt Van den Broek. Deze ruimte is er echter niet altijd in de zorgverzekeringswet. ‘Wij komen slecht aan tafel met zorgverzekeraars om begrip te creëren voor onze specifieke doelgroep,’ zegt Van der Meer.
Wanneer jongeren achttien jaar of ouder zijn, is het vaak nog steeds belangrijk om met ouders te overleggen, omdat zij bijvoorbeeld nog thuis wonen. ‘Indirect contact, waar een cliënt niet zelf bij is, wordt nu niet voldoende vergoed door de zorgverzekeraars. Wij hebben een soort standaardcontract waarin onze doelgroep niet wordt meegenomen,’ zegt Van der Meer. ‘Dit gaat niet ten koste van de zorg, maar we hebben dit jaar hierdoor wel veel uren gemaakt die niet vergoed worden. Dat is een probleem dat ik met onze controller moet bespreken.’
Meters maken
Ondanks lastige wetgeving slaagt Care-Express er toch vrijwel altijd in om jongeren na hun achttiende jaar zorg te blijven bieden. ‘Het zou veel helpen als het huidige financieringssysteem versimpeld zou worden en ook per gemeente hetzelfde zou zijn,’ zegt Van den Broek. ‘Vanuit de organisatie hebben we duidelijk besloten dat we op deze manier zorg willen blijven bieden. Dan ga je samen meters maken,’ concludeert Van der Meer.