De weg is vrij voor het eerste gemeentelijke referendum in ruim twintig jaar. Een ‘bijzonder en heugelijk moment,’ aldus burgemeester Femke Halsema. De Amsterdamse gemeenteraad heeft woensdag unaniem haar goedkeuring gegeven voor een stadsbreed referendum over nieuw groenbeleid. De initiatiefnemers maken zich zorgen dat beschermde natuur ten koste gaat van woningbouw door de nieuwe gemeenteplannen.
In de zogeheten Hoofdgroenstructuur is vastgelegd welke natuur in de gemeente wordt beschermd, en waar dus niet gebouwd mag worden. Dat beleid wordt dit jaar herzien. Het referendumcomité Behoud Hoofdgroenstructuur maakt zich zorgen dat beschermde stadsnatuur met het nieuwe beleid ten koste kan gaan van woningbouw. Er wordt volgens de initiatiefnemers teveel mogelijkheid geboden om beschermd groen tóch te bebouwen.
‘Het beleid gaat nu uit van goede intenties, die verder niet te controleren zijn,’ aldus initiatiefnemer Sylvia Fennis. Mede-indiener John Zondag: ‘Er wordt gedaan alsof het groen goed beschermd wordt, terwijl het nieuwe beleid eigenlijk de deur openzet voor meer bebouwing in de Hoofdgroenstructuur.’
85 gebieden die voorheen gemarkeerd waren als beschermd gebied, krijgen nu de nieuwe titel ‘bijzonder gebied,’ wat er op neer komt dat er onder voorwaarden wél gebouwd mag worden. Welke voorwaarden dat precies worden, is nog onduidelijk. Ook wordt het moeilijker om bouwplannen in de groenstructuur af te keuren. Ook zijn sportvoorzieningen minder goed beschermd in het nieuwe groenbeleid.
Veel steun van Amsterdammers
In anderhalve dag verzamelden de initiatiefnemers afgelopen week achttienduizend handtekeningen, waarmee de minimale benodigde steun van duizend handtekeningen ruimschoots overschreden werd. Het onderwerp speelt onder Amsterdammers: ruim vijfhonderd mensen hebben een bijdrage geleverd tijdens de inspreekavonden die wethouder Reinier van Dantzig (Ruimtelijke Ordening) heeft georganiseerd over het onderwerp.
De handtekeningen zijn gecontroleerd door de gemeente, en de referendumcommissie kwam dinsdag tot de conclusie: het verzoek is goed genoeg om in de gemeenteraad ter bespreking te komen. Afgelopen december kwam het college tot een overeenkomst over het nieuwe groenbeleid, woensdag buigt de gemeenteraad zich erover.
Coalitiepartijen PvdA, GroenLinks en D66 staan nog altijd achter de herziening van het groenbeleid. Het oppervlakte aan groen dat in de Hoofdgroenstructuur is opgenomen, wordt namelijk flink uitgebreid. Toch steunen de partijen het referendumverzoek. D66-raadslid Ilana Rooderkerk: ‘Mijn hart maakt altijd een sprongetje als bewoners van zich willen laten horen.’
Ook GroenLinks-fractievoorzitter Zeeger Ernsting vindt het ‘alleen maar toe te juichen dat zoveel mensen zich willen uitspreken.’ Toch maakt hij zich ook zorgen over de invulling van het referendum. Vaak gaan voorstellen voor referenda over vragen waar een ja- of nee-antwoord op te geven is, ‘hier lijkt het meer te gaan om ‘hoe’ we het beleid er uit willen laten zien.’ Hij hoopt dan ook dat de gemeenteraad en de initiatiefnemers eerst wat ‘goede gesprekken’ kunnen voeren voor het referendum gehouden wordt.
Weinig referenda
De drempels voor een gemeentelijk referendum zijn sinds 2022 verlaagd. Zo hoeven er minder handtekeningen te worden verzameld in de stad voor het startsein, en geldt er geen opkomstdrempel meer. Tot 2022 werd de uitslag van referenda ongeldig verklaard als minder dan 20 procent de gang naar de stembus had gewaagd. Die eisen zijn nu komen te vervallen. Toch is het nog geen komen en gaan van referenda: de laatste was in 2002. Dat ging toen over de verzelfstandiging van het Gemeentevervoersbedrijf (GVB).
Nu de gemeenteraad haar goedkeuring heeft gegeven, is er nog een volgende horde te nemen. De initiatiefnemers moeten binnen tien weken tienduizend handtekeningen verzamelen om het referendum echt door te laten gaan. Daar maakt het burgercomité zich weinig zorgen over: ‘Als je ziet wat wij in anderhalve dag voor elkaar hebben gekregen, moet dat in een paar weken wel goed komen,’ aldus mede-indiener John Zondag.