Na verhalen over machtsmisbruik bij onder meer The Voice of Holland en Ajax is de heftigste MeToo-golf die Nederland heeft gekend een feit. Een cultureel kantelpunt is nabij, stellen coaches na seksueel geweld Legien Warsosemito-Schenk en Jaro Beijes. Maar hoe komen we daar?
Het is niet de tweede, maar de eerste Nederlandse MeToo-golf, zegt coach voor slachtoffers van seksueel geweld, Legien Warsosemito-Schenk. ‘De eerste échte.’ In 2017 leidde aantijgingen tegen filmproducent Harvey Weinstein van aanranding tot de start van de #MeToo-beweging. In veel landen bracht het een maatschappelijke discussie over machtsmisbruik op gang, maar grote stappen heeft Nederland toen niet gezet, constateert Warsosemito-Schenk. ‘Feitelijk is het misschien de tweede, maar nu pas staan we op en zijn we verbaasd, teleurgesteld en woedend. Het is ontploft.’
In een paar weken tijd werd Nederland meermaals opgeschud door verhalen over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bij talentenjacht The Voice of Holland zouden de deelnemers slachtoffer zijn geworden van zulk gedrag, zo bleek uit een aflevering van het BNNVARA-programma BOOS. Een deelneemster deed aangifte tegen rapper Ali B. voor verkrachting en bandleider Jeroen Rietbergen bekende dickpics gestuurd te hebben naar deelnemers. Begin februari bleek ook technisch directeur van Ajax, Marc Overmars dickpics te sturen naar vrouwelijke collega’s.
De schaalgrootte maakt dat deze golf anders is, ziet ook Jaro Beijes, coach voor naasten van daders. ‘De grootste ontdekking is dat we nu zien dat het overal in Nederland gebeurt. Eerder dachten we dat zedendelinquenten een kleine groep viezeriken was, maar het blijkt een grote groep te zijn die overal zit’, zegt Beijes. ‘Het zijn mensen die we vertrouwen, niet die vieze oude man met de lange jas.’
Tussenstap
Tijdens een opleiding tot wandelcoach specialiseerde Warsosemito-Schenk zich in hulp bij seksueel geweld. Op zestienjarige leeftijd werd ze zelf slachtoffer van verkrachting. Pas twintig jaar later deed ze aangifte. ‘De stap was toen heel groot om erover te praten. Als MeToo-coach wil ik een tussenstap zijn voor mensen naar de hulpverlening. Bij mij kunnen ze veilig hun verhaal doen.’
Beijes kwam als begeleider in de forensische psychiatrie kwam voor het eerst met de naasten van plegers in contact. ‘Hun verhaal raakte me meteen’, vertelt Beijes. ‘Naasten worden vaak plotseling geconfronteerd met het feit dat een dierbare een delict heeft gepleegd. Als maatschappij denken we dat ze het geweten moeten hebben, maar dat is bijna nooit het geval.’
‘Protocollen zijn er voor als het misgaat’
Hoe nu verder, om te voorkomen dat een volgende golf nodig is? Wegblijven van protocollen en op naar de cultuuromslag, stelt Warsosemito-Schenk. ‘Protocollen moeten er zijn, maar we moeten niet vergeten dat die er zijn voor als het misgaat. Om veranderingen te bereiken moet iedereen in de samenleving begrijpen wat de impact is van seksueel grensoverschrijdend gedrag’, zegt Warsosemito-Schenk. ‘Dat snappen we, ook nu, nog niet. Mensen die echt begrijpen wat de impact is, gaan niet over de grenzen van anderen.’
| Seksueel geweld in Nederland in cijfers In Nederland is een op de acht vrouwen en een op de 25 mannen ooit verkracht. In ruim tachtig procent van de gevallen is de dader een bekende van het slachtoffer blijkt uit cijfers van het CBS. Jaarlijks worden ruim honderdduizend mensen slachtoffer van aanranding, verkrachting en/of misbruik. Hiervan is negentig procent vrouw en tien procent man. Hierbij wordt fysieke seksuele intimidatie niet meegerekend, anders zou het aantal slachtoffers nog veel hoger liggen. Ook blijkt uit onderzoek van kennisinstituut Movisie dat vrouwen gemiddelde zestien jaar wachten voordat ze, uit eigen beweging, met iemand praten over hun ervaring. |
Loketten
Volgens Beijes moet een gesprek over wat grensoverschrijdend is vaker gevoerd worden, stelt Beijes: ‘Ouders, docenten, werkgevers moeten heel regelmatig en actief het gesprek beginnen. Zeggen dat mensen altijd bij je terecht kunnen, is niet genoeg. Dat hebben we gezien bij The Voice waar John de Mol wees op de loketten.’
‘Zeggen dat mensen bij je terecht kunnen, is niet genoeg’
En voor naasten, zegt Beijes: bij twijfel over gepast gedrag, stel vragen. ‘Hoe je de vraag stelt is minder belangrijk. Het gesprek op gang laten komen telt.’ Ook Warsosemito-Schenk stelt dat elkaar aanspreken het verschil kan maken. ‘Het gaat om durven aanspreken en aangesproken durven worden.’
Tot die tijd hoopt Warsosemito-Schenk dat niet nog een golf nodig is om een cultuuromslag te bereiken. Warsosemito-Schenk: ‘Er zijn mensen die nu weer terugvallen in hun trauma, die niet meer de straat op durven en met buikpijn en hoofdpijn rondlopen. Ik zou het verschrikkelijk vinden als er nog een golf nodig is. Het haalt te veel open.’