Digitale lokale munten kunnen de plaatselijke economie stimuleren en midden- en kleinbedrijven beschermen tegen reuzen als Amazon en Gorillas. Eerder werd een lokale munt al succesvol ingevoerd op Sardinië en in de Londense wijk Brixton. GroenLinks, momenteel de grootste partij in de gemeenteraad, wil nu een Amsterdamse munt invoeren in de stad.
GroenLinks wil een digitale lokale munt in de hoofdstad te introduceren, zo blijkt uit het verkiezingsprogramma van de partij. Dit is een betaalmiddel dat naast de euro kan bestaan. Consumenten kunnen deze Amsterdamse munt gebruiken om bij de plaatselijke ondernemers goederen of diensten te kopen. ‘Het is heel simpel, de betaling verloopt via de chip in je telefoon, of een app met QR-code’, vertelt Henk van Arkel. Als directeur van de Social Trade Organisation heeft hij ervaring met het opzetten van alternatieve geldsystemen.
Bedrijven mogen zelf beslissen of ze meedoen met de munt. Ook internationale bedrijven kunnen zich aanmelden. Van Arkel: ‘Mijn ervaring is dat deze bedrijven niet meedoen, omdat ze de inkomsten uit de munt weer in Amsterdam moeten besteden. Dat is niet haalbaar voor de meeste bedrijven, die hun inkopen goedkoop in het buitenland willen doen.’
Midden- en kleinbedrijf versterken
Dit betekent dat consumenten de Amsterdamse munt wel kunnen uitgeven bij de krantenzaak of de bloemenkraam op de hoek, maar niet bij internationale reuzen als Amazon of Gorrilas. Daarmee stimuleert de munt vooral de Amsterdamse ondernemers. ‘Zij geven het Amsterdamse geld vervolgens weer uit in de stad, waardoor het langer lokaal blijft circuleren’, legt van Arkel uit. Dat levert meer lokale klandizie op, waardoor ook de werkgelegenheid toeneemt.
‘Ondernemers moeten weer profiteren van de winst die in de stad wordt gemaakt’, vertelt GroenLinks-fractievoorzitter Femke Roosma. ‘Nu lopen deze winsten snel de stad uit, via multinationals die hun inkomsten weggeven aan aandeelhouders.’ GroenLinks wil de positie van de Amsterdamse midden- en kleinbedrijven versterken en gelooft dat een lokale munt dat kan bewerkstelligen.
GroenLinks komt niet als eerste met een plan voor het invoeren van een alternatieve munt. In het buitenland zijn er al succesvolle voorbeelden. In de Londense wijk Brixton wordt al sinds 2008 gebruik gemaakt van een alternatieve munt. Op het Italiaanse eiland Sardinië kan sinds 2010 met het alternatieve betaalmiddel Sardex afgerekend worden.
| Eerdere Amsterdamse initiatieven Ook in Amsterdam wordt al langer geëxperimenteerd met alternatieve betaalmiddelen. Het verschil met de plannen van GroenLinks is de schaal. Waar het bij bestaande intitiatieven beperkt blijft tot lokale waardebonnen, wil GroenLinks de digitale munt op stadsniveau invoeren. Makkie (2012): Is een betaalmiddel in de vorm van een biljet en is alleen geldig in Amsterdam-Oost. Door vrijwilligerswerk te verrichten voor buurtbewoners of organisaties in de Indische Buurt of het Oostelijk Havengebied, kan een vrijwilliger Makkies verdienen. Elk uur vrijwilligerswerk staat gelijk aan één makkie. Dit betaalmiddel is te besteden bij tientallen aangesloten winkels in Amsterdam-Oost. Noppes (1993): Op een website die alleen toegankelijk is voor leden (450 totaal), bieden leden hun goederen of diensten aan. De prijzen van goederen en diensten worden uitgedrukt in het betaalmiddel ‘de Nop’. Hoeveel noppen een product of dienst waard is, mag het lid zelf bepalen. Je kunt geen noppen kopen, alleen verdienen met jouw aanbod. Hierdoor is het voor mensen met een laag inkomen mogelijk om zich producten te veroorloven die ze anders niet kunnen betalen. |
Leefbaarheid van de stad
Voor de consumenten zijn de directe voordelen van een alternatieve munt minder duidelijk, dan voor ondernemers. Bovendien moeten zij overschakelen op een nieuwe betaalmethode. ‘Als consument heb je er in de eerste plaats vooral last van’, vertelt econoom Rens van Tilburg. Toch gelooft hij dat consumenten uiteindelijk zullen profiteren van de lokale munt, omdat het de leefbaarheid van de stad verbetert. Door de buurteconomie te stimuleren, veranderen leegstaande panden en darkstores terug in levendige winkelstraten.
Ook profiteert de stad omdat de munt aanzet tot verduurzaming. Naast het feit dat lokaal inkopen milieuvriendelijker is dan bestellen bij bijvoorbeeld Amazon, maakt de munt ook duurzame oplossingen aantrekkelijker. Van Arkel legt uit: ‘Je kunt het lokale geld wel besteden aan een Amsterdamse aannemer die helpt om je huis te isoleren, maar niet aan het inkopen van gas.’
Risico’s
Toch is de digitale munt niet risicoloos. ‘In de meeste gevallen werkt de munt zelfs niet’, zegt van Arkel. Cruciaal voor het succes van de munt is om op grote schaal te starten. ‘Als te weinig bedrijven meedoen, biedt een alternatieve munt geen voordelen. Om een economie als volwaardig te laten functioneren, moeten consumenten namelijk voldoende verschillende goederen en diensten kunnen kopen.’ De gemeente speelt hierbij een belangrijke rol door de munt in omloop te brengen en ondernemers van deelname te overtuigen.
Daarnaast reageren gemeenten vaak conservatief op nieuwe ideeën over geld, vertelt van Arkel. Dat merkt Roosma ook: ‘Andere partijen lijken er nog helemaal niet mee bezig.’ Dat bevestigen woordvoerders van de Amsterdamse SP en PvdA. Daniëlle de Jager, raadslid voor D66, gelooft niet dat de alternatieve munt een kleinschalig initiatief van waardebonnen kan overstijgen.
Ondanks de risico’s denken Van Arkel en Van Tilburg wel dat een Amsterdamse munt kans van slagen heeft. ‘De munt kan bijdragen aan een duurzame en sociale transitie. Die twee dingen hebben een breed draagvlak in Amsterdam’, zegt van Arkel.
De Amsterdamse VVD, FvD en CDA waren niet bereikbaar voor commentaar.