De roep om het inzetten van brede brugklassen om kansenongelijkheid in het onderwijs te bestrijden klinkt steeds harder. NAP Nieuws sprak de directeur van een middelbare school die daar al bijna vijftig jaar ervaring mee heeft. ‘Grofweg 40 procent van de leerlingen eindigt bij ons op een hoger niveau dan hun basisschooladvies.’
De brede brugklas is in trek. Vorig jaar pleitten onderwijsorganisaties in hun onderwijspact al voor het uitstellen van selectie. Inmiddels vindt het idee ook in de politiek brede steun. Bijna alle grote partijen namen de brede brugklas in hun verkiezingsprogramma op als manier om kansenongelijkheid in het onderwijs te bestrijden.
Dat kun je alleen maar omarmen, vindt Maryse Knook (54). Knook is sinds twee jaar directeur van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB). Daar werken ze al bijna vijftig jaar met een brede brugklas. Knook: ‘Uiteindelijk word je geen beter mens op een categoraal gymnasium. Bij ons wel.’
De OSB is een van de zeven Amsterdamse middelbare scholen met een brede brugklas. Daar zitten leerlingen van het vmbo tot het vwo de eerste jaren bij elkaar – ongeacht het schooladvies. Pas in de derde klas worden ze van elkaar gescheiden. Zo krijgen tieners twee extra jaren om op het passende onderwijsniveau te komen, wat kansenongelijkheid zou moeten tegengaan.
Hoe armer of lager opgeleid de ouders van een kind, hoe lager het onderwijsniveau van het kind. Hoe verklaart u dat?
‘Basisschoolleraren zijn soms overbetrokken en overbezorgd. Ze willen graag dat een kind het goed doet op de middelbare. Sommige kinderen hebben geen eigen laptop of kamer, terwijl ze verantwoordelijkheid dragen over broertjes en zusjes en de financiële zorgen van hun ouders delen. Bij zulke leerlingen denken docenten: laat ik maar voorzichtig adviseren, dan weet ik zeker dat hij of zij het gaat halen.’
Mogelijk racistische vooroordelen spelen daarin geen rol, denkt u?
‘Kinderen van kapitaalkrachtige zwarte ouders worden net zo goed geadviseerd als kinderen van rijke witte ouders, blijkt uit onderzoek. Ik denk echt dat het vanuit goede bedoelingen gebeurt.’
En de brede brugklas gaat dit probleem oplossen?
‘Grofweg 40 procent van de leerlingen eindigt bij ons op een hoger niveau dan hun basisschooladvies. Dus als tieners na de basisschool meteen op een niveau worden ingedeeld, doe je 40 procent tekort. Ik gun alle leerlingen meer de tijd om te bepalen welk niveau goed bij hen past. Je wordt nu al op elfjarige leeftijd in een hokje geduwd, en het is heel lastig om daaruit te komen.’
Leidt een brede brugklas niet tot een regressie naar het gemiddelde?
‘De meeste vwo-leerlingen gaan echt niet ineens presteren op havo-niveau. Het is voor hun persoonsvorming juist goed om in de klas te zitten met praktisch ingestelde kinderen. Ik ben ervan overtuigd dat kinderen van brede scholen of brugklassen betere leidinggevenden zijn dan leerlingen van een categoraal vwo of gymnasium. Die hebben in hun bubbel vooral geleerd hoe ze met mensen zoals zij moeten omgaan.’
‘Alleen voor de cognitieve top van het vwo is een brede brugklas niet geschikt. Dat zijn de kinderen waarvan je weet dat ze de wetenschappers van morgen zijn, de echte nerds. Zij hebben gelijkgestemden nodig, die vinden ze niet voldoende in een brede brugklas.’
Er is veel draagvlak voor een brede brugklas. Naderen we een stelselwijziging?
‘Ik hoop het, maar je kan dit niet zomaar invoeren.’
Het onderwijs staat al onder grote druk. Hoe voer je zo’n verandering door zonder dat de sector door z’n knieën zakt?
‘Scholen die de stap willen zetten moeten goed nadenken over de hoe-vraag. Over hun visie. Docenten moeten op een andere manier hun lessen invullen. We kunnen niet verwachten dat ze dat naast hun dagelijks werk doen. Daar zijn extra mensen voor nodig – dus structureel meer geld.’
‘Die 1,3 miljoen van minister Slob (Onderwijs, ChristenUnie) en de brede brugklas-bonus van wethouder Moorman (PvdA)
In 2019 trok de gemeente Amsterdam 11,4 miljoen euro uit om kansenongelijkheid in het onderwijs aan te pakken. Bijna een miljoen daarvan betrof de brede brugklas-bonus, waarmee scholen die een brede brugklas willen of al hebben financieel extra worden ondersteund. zijn fijn, maar je kunt er op lange termijn niets mee. Het zijn slechts tijdelijke geldstromen, die vallen na een aantal jaar weer weg.’
Waarom zouden rijke hoogopgeleide ouders hun kinderen niet gewoon naar het categoraal gymnasium sturen?
‘Ik ben zelf een hoogopgeleide witte vrouw (Knook studeerde jeugdwelzijnswerk en bestuurskunde, red.), maar mijn dochter is hier ook naar school geweest. Ze heeft hier geleerd met verschillen om te gaan. Veel ouders denken dat hun kind op categorale gymnasia beter af is, omdat ze een goed netwerk opbouwen en alleen maar met andere cognitief sterke kinderen omgaan.’
Maar je wordt er wel economisch succesvoller van.
‘Van economisch succesvolle mensen wordt de samenleving niet beter.’