De gemeenteraad van Amsterdam zou graag meer burgerparticipatie zien in haar stad. Een actievere deelname van burgers in de politiek staat al tijden op de raadsagenda. Dinsdagavond spraken experts de raadsleden toe over wat volgens hen zou moeten veranderen om burgerparticipatie in Amsterdam echt mogelijk te maken.
Als je als Amsterdammer invloed wil uitoefenen op de besluitvorming de stad geeft de gemeenteraad je tal van opties. Je kan je zegje doen tijdens een raadsvergadering, met een volksinitiatief een punt op de raadsagenda zetten, of — als je echt enthousiast bent — een referendum aanvragen.
Daarnaast vraagt de gemeente Amsterdam soms de mening van haar inwoners over specifieke zaken. Neem de Omgevingsvisie 2050. Een ruwe schets van hoe Amsterdam er over dertig jaar uit moet komen te zien. ‘Geef je mening!’, is de oproep op de website van de gemeente. Het document telt 130 pagina’s en staat vol met ambtelijk jargon.
‘Tijdelite‘
Daar zitten twee belangrijke problemen van de hedendaagse burgerparticipatie: tijd en taal. ‘Participatie is tijdrovend en niet iedereen heeft tijd om mee te doen met participatie’, zegt Michiel Stapper, universitair docent aan Tilburg University. Hij deed promotieonderzoek aan de Universiteit van Amsterdam naar burgerparticipatie in de politiek. ‘Als je een alleenstaande vader bent met drie kinderen, dan ga je niet je avonden besteden aan denken hoe de buurt beter zou kunnen zijn.’ De mensen die dit wel kunnen behoren tot de zogenoemde ‘tijdelite’, aldus Stapper.
‘Als je een alleenstaande vader bent met drie kinderen, dan ga je niet je avonden besteden aan denken hoe de buurt beter zou kunnen zijn’
Michiel Stapper, UvA-promovendus
René Cuperus herkent dit probleem. Hij werkte als adviseur voor Democratie in Actie, een samenwerkingsproject tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. ‘De meeste inwoners zitten niet te wachten op avonden of weekenden lang burgerparticipatie, ze willen gewoon een goed presterend bestuur.’
Vertaling naar beleid
Maar ook de taal die komt kijken bij het meebeslissen over lokale politiek kan problemen veroorzaken. ‘Adviseurs en ambtenaren gebruiken vaak een professionele taal die lastig kan zijn voor mensen die meer praktijkgericht denken’, zegt Stapper. ‘Vice versa missen ambtenaren de nuances waarmee praktijk mensen zich uitdrukken. Dat kan ervoor zorgen dat er misschien wel een goede representatie is van praktisch opgeleiden in het participatieproces, maar dat wat zij willen uiteindelijk niet wordt vertaald naar beleid.’
Kennisinstituut Movisie deed onderzoek naar burgerparticipatie in de K-buurt in Amsterdam Zuid-Oost. Roos van Schaijk, onderzoeker van Movisie, adviseert om niet vanuit beleid te denken, maar vanuit de ervaring van de bewoners. ‘Stel, je wilt de schuldsanering evalueren. Dan moet je mensen niet letterlijk vragen hoe ze de schuldsanering ervaren’, zegt Van Schaijk. ‘Je kunt beter open vragen stellen: Lukt het om rond te komen? Dan praat je niet vanuit een regeling of een probleem, maar ga je in gesprek met mensen over het onderwerp ‘rondkomen’. Zo voelen ze zich meer aangesproken om mee te denken en praten over een onderwerp. Dan denken ze: ‘Dat is ook iets wat voor mij leeft’’.