Vervalste papieren, baby farming, kinderhandel en moeders die onder dwang hun kinderen afstaan. Het is een greep uit de misstanden die uit het onderzoek naar internationale adoptie naar voren kwamen. Omdat de misstanden zo ernstig bleken te zijn, heeft demissionair minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker (VVD) maandag besloten per direct alle adoptieprocedures te stoppen.
Een stop op internationale adopties bleek volgens het onderzoek de enige oplossing tegen de problemen die al jaren spelen. De commissie die in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid onderzoek deed was duidelijk: de Nederlandse overheid heeft jarenlang alleen naar de belangen van Nederlandse adoptieouders gekeken. De levens van de biologische ouders, of de kinderen speelden bijna geen rol. ‘Als je in arme landen, arme mensen confronteert met voor hen forse financiële bedragen, dan is dat vragen om problemen’, zegt Tjibbe Joustra, voorzitter van de onderzoekscommissie.
Niet alle adoptieprocedures worden stilgelegd. Wie al een verklaring van het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft dat zij geschikt zijn als adoptieouders, de zogenoemde beginseltoestemming, kan nog wel een kind adopteren. Het ministerie geeft geen beginseltoestemmingen meer af. Ook niet als aspirant-adoptieouders de screening al hebben doorlopen, maar nog geen uitslag hebben.
‘Verwarrende tijd’
Voor geadopteerde Nederlanders kan het nieuws gevolgen hebben, aldus minister Dekker. ‘Voor wie zijn of haar adoptieverleden nooit een issue geweest is, breekt misschien ook wel een verwarrende tijd aan.’ Dat herkent de Amsterdamse Lisa Kok (24). Ze was negen maanden oud toen zij door haar ouders (‘technisch gezien zijn het mijn adoptieouders, maar ik noem ze gewoon mijn ouders’) naar Nederland is gehaald. ‘De Chinese politie heeft gemeld dat ik op een station te vondeling ben gelegd toen ik nog maar een paar dagen oud was’, zegt Kok. ‘Maar of dat echt zo is kunnen we niet met zekerheid zeggen. Ik heb me nooit gerealiseerd dat het zo vaak misgegaan is. Ik vraag me nu wel af: Is dat ook bij mij gebeurd?’
Uit het onderzoek blijkt dat de overheid al sinds de jaren zestig op de hoogte was van de misstanden. Toch deed de Nederlandse regering niets om hier verandering in te brengen. Daarvoor bood Dekker tijdens de persconferentie zijn excuses aan. ‘Er rust een morele verantwoordelijkheid op de overheid om meer te doen.’
Om geadopteerde Nederlanders te helpen met het achterhalen van informatie wil de overheid een landelijk expertisecentrum oprichten. Daar is Annabel de Vries (30), die zelf als baby geadopteerd werd uit Israël, blij mee. ‘Ik heb het geluk dat er informatie bekend is, maar daar heb ik veel moeite voor moeten doen’, zegt De Vries. ‘In Nederland moet er een systeem zijn waar je makkelijk je gegevens kan opvragen. Op dit moment wordt het je niet makkelijk gemaakt om informatie over je adoptie te krijgen.’ Voor een consultatie met haar adoptiebureau om meer informatie te krijgen, moest zij 300 euro betalen. Ieder extra gesprek dat zij met een werknemer zou voeren, kostte per uur 90 euro.
Toekomst adoptie
Toch is de aankondiging van de minister niet voor iedereen goed nieuws. Zeker voor mensen bij wie de adoptieprocedure nu is stilgelegd. In een reactie op de stop op internationale adoptie roept de Nederlandse Adoptie Stichting de Tweede Kamer op ‘om niet akkoord te gaan met de opschorting van de adopties omdat deze vooral de kinderen raken die juist het meeste baat hebben bij adoptie.’
Wanneer internationale adoptie in de toekomst weer mogelijk gaat zijn, is nog onduidelijk. ‘Een nieuw kabinet zal uiteindelijk een definitief standpunt moeten nemen en dat kost tijd’, aldus minister Dekker.