‘Bijles is olie op het vuur van kansenongelijkheid’

Om de coronachaos in het onderwijs te ondervangen, kopen veel ouders bijles voor hun kind. Maar dat versterkt kansenongelijkheid, zo waarschuwt onderwijssocioloog Thijs Bol.

Veel ouders kopen tijdens de coronacrisis bijles voor hun kind. Dat blijkt uit een rondgang van NAP Nieuws langs Amsterdamse en landelijke bijlesinstituten. Oorzaak is de tumultueuze situatie op scholen en de scholensluiting, waardoor leerlingen leerachterstanden oplopen en ouders problemen ervaren met thuisonderwijs. Onderwijssocioloog Thijs Bol van de UvA waarschuwt: ‘Bijles is olie op het al brandende vuur van kansenongelijkheid.’

Het schaduwonderwijs, waaronder bijles, huiswerkbegeleiding en examentraining vallen, is in opkomst. Volgens cijfers van het CBS liepen huishoudelijke investeringen in schaduwonderwijs op van 26 miljoen in 1995 naar 186 miljoen in 2015. In de markt wordt daarop geanticipeerd. Twee jaar geleden bleek uit Kamer van Koophandel-cijfers, opgevraagd door RTL Z, dat het aantal bedrijven dat schaduwonderwijs aanbiedt in vier jaar tijd met 67 procent was gestegen. In 2015 waren dat er 284, in 2019 al 475.

De Bijlesmeester, als bijlesinstituut actief in heel Nederland, is sinds maart gegroeid. Maar niet in een alsmaar stijgende lijn. Toen de coronacrisis ook Nederland aangreep, was er in eerste instantie sprake van een daling in het aantal bijleskinderen, vertelt pr-man Jurgen Kruger. ‘Een schrikreactie. Ouders trokken hun kinderen terug uit angst voor een onbekend virus.’ 

Dus begon De Bijlesmeester met online bijlessen, alhoewel daar eerst weinig vraag voor was. Dat veranderde echter toen de scholen na de eerste scholensluiting weer de deuren openden. ‘Toen bleken leerlingen leerachterstanden te hebben opgelopen. Dus belden ouders ons. Maar nu is het al helemaal druk. Veel ouders hebben moeite met het combineren van werk en het thuisonderwijs van hun kinderen.’

Zodoende noteerde het bijlesinstituut een flinke groei: naar schatting is het aantal leerlingen dat via De Bijlesmeester bijles krijgt sinds maart met 30 procent gegroeid. Om de groei in juiste banen te leiden nam het bedrijf sinds maart vijftien coördinatoren aan.

Uurtarieven

Bijles is echter niet voor iedereen toegankelijk. Uurtarieven voor bijles variëren per bijlesinstituut van 12 tot 43 euro. Bol maakt zich dan ook zorgen over de toenemende vraag naar bijles, zo laat hij telefonisch weten. ‘Bijles is ongelijk verdeeld over kinderen. Alleen kinderen van ouders met genoeg financiële middelen kunnen het zich veroorloven. Dat betekent dat kinderen ongelijke kansen krijgen om iets te leren.’ 

‘Straks, in april, hebben basisschoolleerlingen een eindtoets. Dan zul je zien dat sommige kinderen beter voorbereid zijn dan anderen. Nu zijn de scholen dicht, maar toen ze open waren was het er ook onrustig, waardoor er minder geleerd kon worden. We weten dat een kind dat meer instructies krijgt meer leert, dus als je het geld hebt koop je gewoon meer instructietijd van goede docenten. Dan leert je kind meer, waardoor het misschien wel naar de havo of zelfs het vwo kan.’ 

Goedkoop

Een snelle oplossing voor het probleem lijkt er niet te zijn, minder dure bijlesalternatieven wel. Stichting Scientia Potentia Est (SPE), vlakbij station Holendrecht, biedt de goedkoopste bijles aan van Amsterdam. Reden daarvoor is hun status als stichting, waardoor ze opereren zonder winstoogmerk. ‘We willen zo toegankelijk mogelijk zijn voor onze doelgroep’, zegt de woordvoerder van directeur Kwame Agyapong-Ntra. Een uitkomst dus, voor de inwoners van Zuidoost, een van de armste delen van Amsterdam. 

Stichting SPE zag het leerlingenbestand sinds maart met 35 procent toenemen, ‘omdat veel ouders zich grote zorgen maken over de leerachterstand van hun kind’, vertelt de woordvoerder. ‘Ons leerlingenbestand is echt een afspiegeling van Zuidoost. Voor sommige ouders zijn wij alsnog te duur. Hen proberen we te begeleiden naar oplossingen, zoals de scholierenvergoeding van de gemeente.’  

Werkdruk

Toch ligt de sleutel voor meer kansengelijkheid in het onderwijs niet bij bijlesinstituten, denkt Bol. ‘Bijles moet overbodig worden gemaakt. Dat betekent dat het lerarentekort Het Amsterdamse lerarentekort wordt geschat op ruim 10 procent. Door hoog ziekteverzuim stonden veel scholen afgelopen jaar nog eens extra onder druk. Afgelopen juni werd bekend dat de grote steden extra geld krijgen om het lerarentekort tegen te gaan. Amsterdam krijgt jaarlijks 7,1 miljoen euro, waarmee de salarissen voor Amsterdamse leraren worden aangevuld. verder moet worden bestreden door het beroep aantrekkelijker te maken, vooral op scholen waar goede docenten het hardst nodig zijn.’

‘Nu is het zo dat scholen met veel kansarme kinderen kampen met een relatief hoge docentenuitval. Dat komt doordat het meer energie kost om op die scholen te werken, dan op scholen waar alles goed is geregeld en waar kinderen thuis bijles krijgen. Daarom is ongelijke beloning een goed idee, maar je lost het probleem echt niet op door docenten alleen maar meer geld te geven. Daar wordt de werkdruk niet lager van.’

Niet genoeg geld om uw kind optimaal te laten presteren op school? Misschien hebt u recht op een gratis laptop of een scholierenvergoeding.