Volgens onderzoek van het Trimbos Instituut zorgt de coronapandemie voor nogal uiteenlopende reacties onder rokers. Ondanks dat bijna een vijfde deel van de rokers meer begon te roken, liet het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport (VWS) de antirookcampagnes uitstellen.
‘Ik verveel me gewoon heel snel. Terwijl ik online college had, ging ik gewoon een peukje roken. Dat kan makkelijk als je achter je laptop zit.’ De Amsterdamse Roos (19) begon een stuk meer te roken tijdens de coronacrisis. Roos (‘liever geen achternaam, m’n ouders weten niet dat ik rook’), ging van twee pakjes sigaretten per week naar een half pakje per dag. ‘Ik ging elk half uur maar weer roken, om de dag door te komen.’
Roos is geen uitzondering, volgens onderzoek van kennisinstituut Trimbos. Een vijfde deel van de duizend ondervraagde Nederlandse rokers gaf aan meer te roken. Door verveling en omdat ze vaker alleen waren, maar ook als reactie op de pandemiestress. ‘Dit is een grote groep, bijna negentien procent van de ondervraagden. Voor een deel van hen is de dreiging van covid-19 zo stressvol dat goede voornemens, zoals gezonder leven, juist niet lukken’, zegt Esther Croes, een arts-epidemioloog van het Trimbos Instituut die aan het onderzoek meewerkte.
Ondanks deze ontwikkeling besloot het Ministerie van VWS de geplande antirookcampagnes uit te stellen. ‘Dit gebeurde terwijl artsenorganisaties en de Wereldgezondheidsorganisatie juist de nadruk legden op de gevaren van roken in combinatie met covid-19. Zij zagen deze crisis als een extra aanleiding om rokers aan te sporen om te stoppen.’ De overheid richtte zich op de coronamaatregelen, die flink onder de aandacht gebracht moesten worden. ‘Daarnaast vond een deel van de beleidsmakers dat rokende Nederlanders al genoeg stress hadden door alle onzekerheden.’ Extra wijzen op de gevaren van roken in combinatie met het coronavirus werd daarom als ongepast gezien.
Croes aarzelt eerst om te vertellen wat ze daarvan vindt. Even later komt ze erop terug. ‘Ik denk dat het gedurende de hele covidpandemie van groot belang is te wijzen op het belang van stoppen met roken. Juist ook in het begin. Stoppen met roken, daar heb je altijd baat bij, maar nu al helemaal.’ Croes doelt op de relatie tussen roken en de ernst van de coronainfectie. ‘Rokers krijgen ergere symptomen, hebben meer kans om op de ic terecht te komen en meer kans om te overlijden.’
Hoewel verveling net als bij Roos de aanleiding was nog meer te gaan roken, is dit volgens Croes geen reden voor niet-rokers om te beginnen. ‘Bijna iedereen die voor het eerst een sigaret opsteekt vindt het vies en naar. De meeste mensen beginnen als ze groepsdruk ervaren, en ze niet onder willen doen voor vriendjes en vriendinnetjes.’ De coronacrisis zou daarom onbedoeld gezorgd kunnen hebben voor minder beginnende rokers, dit jaar. ‘Dat zou kunnen, ik sluit het niet uit’, zegt Croes. ‘Maar betrokken ouders die roken actief ontmoedigen hebben waarschijnlijk meer effect.’