Amsterdam – De politie had zondagmiddag de handen vol aan de demonstranten en relschoppers op het Museumplein. Wat mag zo’n demonstratie eigenlijk kosten?
‘Als we steeds vaker demonstreren, moeten we ons als samenleving ook afvragen of we bereid zijn de kosten daarvoor te dragen’, zegt Fred Driessen, voorzitter van politievakbond ANPV, maandagmiddag aan de telefoon. ‘Het geld dat op gaat aan waterkanonnen kun je maar een keer uitgeven. Zo simpel is het.’
Slagwapens, zwaar vuurwerk, waterkanonnen, politie te paard en charges van de mobiele eenheid. Het ging er afgelopen zondag hard aan toe op het Museumplein. De demonstratie tegen de kabinetten van premier Mark Rutte en de coronamaatregelen mocht aanvankelijk uitsluitend doorgaan in het Westerpark. In plaats daarvan togen de demonstranten – ongeveer 2000 in getal – toch naar het Museumplein, waar ze dicht op elkaar gepakt protesteerden. Tussen de 200 en 250 betogers waren volgens de gemeente ‘uit op confrontatie’ met de politie. Het resultaat was een betoging die uitliep op rellen, waar de mobiele eenheid uiteindelijk met geweld een einde aan maakte. De politie pakte in totaal 143 mensen op.
Manuren
Zo’n demonstratie vergt nogal wat manuren, zegt Sebastiaan Meijer, woordvoerder van de gemeente Amsterdam, een dag later. Uren die de politie en de gemeente niet voor andere zaken kunnen inzetten. Hoeveel het er precies zijn? ‘Het is niet zo dat wij standaard na een demonstratie een boekhouder achter het bureau hebben zitten’, zegt Meijer. Ook de politie tast in het duister als het op de kosten van de demonstratie aankomt, laat woordvoerder Maaike Smulders telefonisch weten. Hoeveel agenten zijn ingezet, wil ze om tactische redenen niet zeggen.
Maar, zegt Sebastiaan Meijer namens de gemeente: ‘Dit was een hele dure demonstratie, dat weten we wel. Er waren heel veel agenten op de been, en dat kost nu eenmaal geld.’
De afgelopen jaren neemt het aantal demonstraties in de hoofdstad snel toe. De gemeente schrijft in haar begroting voor het jaar 2021 dat het aantal gemelde demonstraties in twee jaar tijd ‘zo goed als verdubbeld’ is: van 789 in 2017 naar 1471 in 2019.
‘Dat zijn natuurlijk niet allemaal gewelddadige demonstraties zoals die op het Museumplein’, zegt Fred Driessen van vakbond ANPV. ‘Maar het roept wel de vraag op hoe we onze middelen willen inzetten.’
Driessens collega-vakbondsvoorzitter Gerrit van de Kamp van ACP schatte in 2017 dat de demonstratie tegen Zwarte Piet in Dokkum, waar ook grootschalige inzet van onder meer de mobiele eenheid nodig was, tussen de 350.000 en 500.000 euro kostte. Toen hij daar destijds vraagtekens bij plaatste, kwam hem dat op kritiek van bestuurders, politici en opiniemakers te staan. Onterecht, vindt Driessen. ‘We moeten hier een discussie over kunnen voeren.’
Voetbalwedstrijden
Dat vindt ook Jaap Timmer, als socioloog verbonden aan de Vrije Universiteit gespecialiseerd in politiewerk. ‘Al mag het in stand houden van de democratie ook best wat kosten’, stelt hij. ‘Dat ís politiewerk. En bedenk dat we een jaar achter de rug hebben waarin bijna geen ME-inzet nodig was bij voetbalwedstrijden.’
De beveiliging van Ajax-wedstrijden kost zo een paar miljoen per jaar. Landelijk lopen de kosten al gauw op tot dertig miljoen euro, schreef EenVandaag enkele jaren terug. Op dat gebied is veel meer verontwaardiging op zijn plaats, vindt Timmer. Want stel dat de demonstratie op het Museumplein een paar ton kost, dan gaat het nog steeds om een fractie van het bedrag dat we jaarlijks uitgeven aan voetbalwedstrijden. Timmer: ‘Dat plaatst deze demonstratie wat meer in perspectief.’