AMSTERDAM – Terwijl er onlangs een noodplan is gepresenteerd voor het lerarentekort, moeten meerdere scholen hun deuren sluiten wegens een leerlingentekort. Hoe kan dat? En ligt er in het sluiten van te kleine scholen misschien een oplossing voor het lerarentekort?
Het is vrijdagmiddag na schooltijd. De voorjaarsvakantie heeft de meeste leerlingen van de Linnaeusschool in Amsterdam-Oost al verwelkomd, maar voor de ingang van de school staan nog een paar meisjes. Ze wachten op de moeder van één van hen. Die is nog binnen voor een gesprek over de nieuwe school van haar dochter. Vorige week dinsdag werd namelijk bekend dat de Linnaeusschool aan het einde van dit schooljaar moet sluiten wegens een leerlingentekort.
Hoewel Samia (11) volgend jaar naar de middelbare school gaat, vindt ze het toch jammer dat de school gaat sluiten. ‘Maar ook goed,’ zegt ze, ‘want er zijn zo weinig leerlingen dat groep 7 en 8 bij elkaar zitten.’
Vorige maand nog verzamelden honderden leraren zich op de Dam om te demonstreren tegen het lerarentekort. Toch is de Linnaeusschool al de derde Amsterdamse basisschool in nog geen jaar tijd die moet sluiten vanwege een leerlingentekort. Waarom is er een leerlingentekort? En zou het leerlingentekort het lerarentekort kunnen opheffen?
Volgens Annika Smits, demograaf bij de afdeling Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS) van de gemeente Amsterdam, is het leerlingentekort vooral te wijten aan het massale vertrek van jonge gezinnen uit Amsterdam sinds 2014. ‘Scholen hadden dat niet zien aankomen, omdat vóór 2014 jarenlang juist weinig gezinnen vertrokken. Die konden destijds hun huizen moeilijk verkopen vanwege de woningmarktcrisis’, aldus Smits.
De laatste leerlingenprognose van OIS voorspelt dat het aantal basisschoolleerlingen in Amsterdam de komende jaren nog verder zal afnemen, tot 60340 leerlingen in het schooljaar 2024/2025. Dat is een daling van 2.9 procent ten opzichte van het schooljaar 2018/2019. Het aantal kleine scholen zal de komende jaren dus toenemen.
Groeiwijken
Het Breed Bestuurlijk Overleg Amsterdam (BBO), de vereniging van basisschoolbesturen, wil dat er in 2025 géén scholen meer zijn met minder dan 200 leerlingen. Volgens Arnold Jonk – voorzitter van schoolbestuur Samen tussen Amstel en IJ (STAIJ), waar ook de Linnaeusschool onder valt – zijn kleine scholen extra kwetsbaar door het lerarentekort. ‘Op kleine scholen wordt namelijk nog minder gesolliciteerd’, aldus Jonk.
Het is echter een ‘fictie’ om te denken dat het sluiten van te kleine scholen het lerarentekort kan wegwerken, zegt Jonk. ‘Het is nauwelijks zo dat op kleine scholen de klassen ook kleiner zijn. En als je zo’n school sluit, moeten die klassen natuurlijk ergens anders heen en dan heb je ook weer leerkrachten nodig.’
Daar komt bij dat, volgens de leerlingenprognose van het OIS, het aantal Amsterdamse basisschoolleerlingen na het schooljaar 2024/2025 gaat stijgen tot 68270 in het schooljaar 2034/2035, vanwege de vele woningen die de gemeente van plan is te bouwen. Jonk: ‘Er zijn ook scholen die klein zijn, maar in een ‘groeiwijk’ staan. Op de lange termijn zijn deze scholen dus niet meer klein.’
Een beetje
Maar de wiskunde leert: min keer min is plus, dus het leerlingentekort zou toch op zijn minst een beetje moeten kunnen helpen bij het oplossen van het lerarentekort? ‘Als je te kleine scholen samenvoegt met andere scholen en dan de klassen groter maakt, zou je maximaal 30 voltijdbanen kunnen besparen’, zegt Lotte Terwel, programmamanager van de Amsterdamse Lerarenagenda. ‘Het lerarentekort in het Amsterdamse basisonderwijs heeft op dit moment ongeveer een omvang van 384 voltijdbanen.’
Maar net als Jonk kijkt Terwel ook naar de lange termijn. ‘Als het leerlingenaantal over vier jaar weer gaat groeien, heb je ook meer scholen en dus leraren nodig’, zeg ze. Volgens Terwel ziet de gemeente er wel op toe dat er vooral in nieuwbouwwijken nieuwe scholen komen en dat er niet te veel scholen staan in oude wijken. Dat kan bijvoorbeeld door kleine scholen in oude wijken te verhuizen naar nieuwe wijken.
De Linnaeusschool zou aanvankelijk over twee en een half jaar verhuizen naar een andere wijk. Dat bleek te lang te duren om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen.
Ook Semin (12) betreurt de sluiting van haar school: ‘Sommige ouders van kinderen die ik ken, zaten hier vroeger ook op. De school heeft veel herinneringen.’
Bekijk hier welke Amsterdamse basisscholen minder dan 200 leerlingen hebben