AMSTERDAM- Voor veel mensen is het de gewoonste zaak van de wereld: een knuffel in bed; het vasthouden van elkaars hand, of een simpele streling. Maar wat als je bijvoorbeeld langdurig alleen bent of moeite hebt met fysiek contact? Dan is de kans aanwezig dat je op een gegeven moment te maken krijgt met huidhonger.
‘Het lijf is in feite het huis waarin je woont. Dat huis moet je bewonen om te weten hoe het met dat huis gesteld is. Als je bepaalde kamers structureel niet ingaat, heb je nooit door dat er schimmel is.’ Het is niet de laatste metafoor die haptotherapeut Gertrud van Beekveld gebruikt tijdens een gesprek in een Amsterdams café schuin tegenover haar praktijk.
Van Beekveld gebruikt onder meer deze metafoor in relatie tot ‘huidhonger’, een fenomeen dat velen waarschijnlijk enigszins onbekend in de oren zal klinken. Als haptotherapeut houdt ze zich vooral bezig met mensen weer in contact brengen met zichzelf; hun lijf, hun gevoelens, behoeftes en hun niet verteerde emoties. Daarnaast is haptotherapie een contactgerichte therapie die ervan uitgaat dat de mens in bais contact wezens zijn waarvoor verbinding van essentieel belang is. Bij haar cliënten is de communicatie met hun eigen lichaam en de ander vaak verstoord geraakt. Dat laatste kan weer leiden tot huidhonger.
Het is een term waar vermoedelijk ook snel lacherig of besmuikt op gereageerd zal worden. Toch gaat het om een serieuze aandoening. Huidhonger staat voor een gebrek aan of het onvervulde verlangen naar aanraking en geraakt worden. Het kan ontstaan na langdurige eenzaamheid, het verlies van een dierbare, een gebrek aan contact in de jeugd, of simpelweg door relaties die weinig vervulling geven. Een langdurig gebrek aan aanraking kan in het ergste geval leiden tot eenzaamheid, depressies of burn-outs.
Moeras
Filmmaker Lieza Röben besloot de thematiek te behandelen in een korte documentaire. In de film staan mannen en vrouwen centraal die een gebrek aan aanraking hebben ervaren. ‘Ik merkte in mijn omgeving dat veel mensen zich herkenden in het fenomeen, maar het er toch nooit over hadden. We praten veel makkelijker over spannende seksverhalen dan over een gemis aan aanraking.’
‘Mensen met een burn-out hebben vaak een heel vermoeide huid’
En dat terwijl huidhonger wel degelijk consequenties kan hebben voor de gezondheid. Onderzoeker Anouk Keizer houdt zich op de afdeling neuropsychologie aan de Universiteit Utrecht dagelijks bezig met de impact van aanraking. ‘Onderzoek laat zien dat aanraking ervoor zorgt dat je je in nare situaties minder slecht voelt. Als je op een strelende of meer aaiende manier wordt aangeraakt, stuurt je huid heel andere informatie naar je hersenen, die veel meer in verbinding staat met zaken als emotionele beleving, introspectie en zelfbeeld.’
Van Beekveld: ‘Ik kan aan iemands huid vaak voelen hoe zijn of haar vitaliteit is. Sommige mensen hebben bijvoorbeeld een zeehondenhuid, waar niets doorheen komt, omdat ze geleerd hebben om zich te ‘pantseren’. Maar je kunt ook een huid voelen die totaal futloos en avitaal is, als een soort moeras waar je doorheen zakt. Mensen met een burn-out hebben vaak bijvoorbeeld een heel vermoeide huid.’
Uit de taboesfeer
Huidhonger mag dan een serieuze aangelegenheid zijn: in de dagelijkse praktijk is het vaak nog nauwelijks een onderwerp van gesprek. Röben: ‘Huidhonger gaat óók over individualisme in de samenleving van nu, en hoe we daarin steeds meer op onszelf gericht zijn en bezig met online vertoon. Als je elkaar minder aanraakt, maakt je lichaam minder oxytocine aan, en dat kun je vervolgens weer in verband brengen met grote volksziektes als burn-outs, eenzaamheid of depressies.’
‘Wij Nederlanders praten waarschijnlijk gewoon niet graag over dit soort zaken’
Voor nu is het voor Röben en Keizer vooral van belang dat het onderwerp bespreekbaar wordt gemaakt. Röben zegt in gesprek te zijn met de GGZ en diverse ROC’s om haar film daar te vertonen. Volgens Keizer een belangrijke ontwikkeling: ‘Het onderzoek naar huidhonger staat nog grotendeels in de kinderschoenen. De documentaire van Lieza kan werken als katalysator om het gesprek over huidhonger en aanraking op gang te krijgen. Niet alleen het onderzoek is belangrijk, maar ook om aanraking en huidhonger binnen de GGZ bespreekbaar te maken.’
Röben: ‘Wij Nederlanders praten waarschijnlijk gewoon niet graag over dit soort zaken. Maar het kan altijd extremer. Tijdens het researchproces ben ik in Tokio geweest en daar raken mensen elkaar helemaal niet aan. Maar daar kun je bijvoorbeeld wél gigolo’s inhuren die je hand komen vasthouden.’