AMSTERDAM – In de rubriek Verloren Amsterdam zoomen we dagelijks in op stukjes Amsterdam die dreigen te verdwijnen of inmiddels al tot de historie behoren. Vandaag: De Pijp.
Teleurgesteld kijkt Lewis Genet (24) naar het winkelpand op de Eerste Sweelinckstraat 14. Tot voor kort zat hier kaaswinkel Kaassie Kaassie, jarenlang de ontmoetingsplek voor Genet en zijn vrienden uit de buurt. Voor iets meer dan twee euro kon je daar een pistolet met rosbief, kaas of filet american bestellen. Die broodjes aten Genet en zijn vrienden op de plastic stoeltjes voor de deur op. Tot de zomer van 2019. Toen verscheen er een briefje op het raam. ‘Na 29 jaar hebben wij besloten om eind deze week de deuren te sluiten’, stond erop.
‘Ik heb veel mooie herinneringen aan deze plek’, zegt Genet, wijzend naar het pand waar nu een patisserie zit. ‘Het was een van de weinige tenten in De Pijp waar ik me nog thuis voelde.’
Genet (bomberjack, grote glimlach) woont al bijna zijn hele leven in De Pijp. Samen met NAP Nieuws en hond Rosa maakte hij een wandeling door de buurt, langs de plekken die zijn verdwenen of op het punt staan verloren te gaan. Plekken zoals buurtcafé De Regenboog in de Tweede Van der Helststraat, waar nu natuurwijnbar GlouGlou zit. Of Gambrinus op de Ferdinand Bolstraat, één van de weinige cafés die Genet nog kent van toen hij jong was.
De Amsterdamse Quartier Latin
Dat De Pijp verandert komt mede door de stijgende woningprijzen. In de afgelopen vijf jaar is de woningwaarde per vierkante meter in de Oude Pijp – tussen het Sarphatipark en de Stadhouderskade – bijna verdubbeld: van 3.785 euro in 2014 tot 6.501 euro in 2019. Dat blijkt uit cijfers van het Amsterdamse onderzoeksbureau Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS). Als het gaat om het aanbod van sociale huur ligt het percentage (26,7 procent) volgens OIS ver onder het Amsterdamse gemiddelde (40,9 procent).
Gevolg is dat mensen met lagere inkomens de buurt verlaten en de plekken waar zij kwamen verdwijnen. Deze ontwikkeling wordt ook wel gentrificatie genoemd: een sociologische term om de opwaardering van wijken mee te duiden.
Ondanks de stijgende woningprijzen wordt De Pijp nog steeds omschreven als het Amsterdamse Quartier Latin. Dat is een verwijzing naar de wijk in Parijs waar de universiteit de Sorbonne is gevestigd en waar veel studenten wonen. Ook De Pijp is van oudsher een studentenwijk. Dat vertelt Ton Heijdra, auteur van meerdere boeken over de buurt. ‘In de jaren 1970 waren het studenten die in de verouderde woningen in De Pijp gingen wonen’, zegt hij. ‘Toen de gemeente Amsterdam plannen had deze huizen te slopen om plaats te maken voor nieuwbouw, kwamen de studenten daartegen in actie.’
De buurt is wat betreft woningprijzen inmiddels niet meer zo studentvriendelijk. ‘Mijn studerende vrienden zijn allemaal naar Amsterdam-Oost verhuisd’, zegt Genet. ‘Soms voel ik me daarom een beetje de last mand standing.’ Op de vraag of hij in De Pijp wil blijven wonen, zegt hij (na een lange stilte): ‘Aan de ene kant wel. Mijn ouders wonen hier en ik ben hier opgegroeid. Aan de andere kant: ik zou hier nooit een huis kunnen kopen. Het is allemaal veel te duur. Waarschijnlijk vertrek ik daarom op een gegeven moment ook.’
Dat Genet wil vertrekken, heeft overigens niet alleen met het duurder worden van woningen te maken. ‘De Pijp is in mijn ogen nogal uniform geworden’, zegt hij. ‘Daardoor voel ik mij minder op mijn gemak. Soms loop ik een café in waar alleen maar witte dames van rond de dertig zitten. Dan voel ik me erg anders.’
Buurtsnackbar
Toch is niet alles anders. ‘Ik speelde vroeger met mijn buurjongens en -meisjes voetbal op dat grasveldje’, zegt Genet als we langs het Sarphatipark lopen. Hij wijst naar de bosjes die vroeger als doel dienden. ‘Het gras is daar nog steeds een beetje verdord.’
Ook zijn er nog plekken waar Genet zich net zo thuis voelt als bij Kaassie Kaassie. Zo halen hij en zijn familieleden al jaren patat bij buurtsnackbar Valentino. Even was Genet bang dat ook deze plek zou verdwijnen. De ramen van de snackbar zijn nu namelijk dichtgeplakt. ‘Ik kwam de eigenaar onlangs tegen op straat, greep hem bij zijn mouw en vroeg of hij wegging’, zegt hij. ‘Dat bleek niet zo te zijn. Hij is alleen maar aan het verbouwen.’