AMSTERDAM – Wie bij de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) in therapie wil, kan rekenen op lange wachttijden door aanhoudend personeelstekort. Deze week bleek uit berichtgeving
Uit onderzoek van Trouw en de Groene Amsterdammer is gebleken dat het personeelstekort in de GGZ zo is gegroeid dat dit soms zelfs tot dodelijke ongevallen leidt. 93 procent van alle ggz-instellingen had begin 2018 vacatures openstaan. Driekwart van de vacatures blijft langer dan zes maanden onvervuld. De GGZ-instellingen in dit stuk herkennen zich niet in de dodelijke ongevallen door personeelstekort. van Trouw en De Groene Amsterdammer dat het personeelstekort in de GGZ zo hoog is opgelopen dat het grote gevolgen heeft. Online therapie biedt voor steeds meer Nederlanders een laagdrempelig alternatief. Kan deze digitale hulp een oplossing bieden voor de grote personeelstekorten in de GGZ?
‘Je kan en mag tijdens je sessie gewoon roken en scheten laten, of met je huisdier op schoot zitten,’ zegt Annelies Jansen (48), die online behandeling volgt voor haar angststoornis. Bij GGZ Noord-Holland-Noord, een van de koplopers
De erkende GGZ-instelling Interapy biedt al meer dan 15 jaar online schrijftherapie aan, maar daarbij voeren cliënten geen gesprekken met hun behandelaar. in online therapie, volgen inmiddels meer dan 300 cliënten een volledig online behandeling. Cliënten voeren videobelgesprekken met hun behandelaar in een beveiligde online omgeving. Er worden ondersteunende modules aangeboden, zoals oefeningen en filmpjes. Patiënten houden ook een online dagboek bij, waar zowel de cliënt als psycholoog toegang toe heeft.
Ook GGZ InGeest geeft online therapie. In tegenstelling tot GGZ Noord-Holland-Noord biedt deze Amsterdamse instelling vooral een tussenvorm aan. De meeste cliënten maken gebruik van online oefeningen ter ondersteuning, maar voeren daarnaast gesprekken in het echt. ‘De vraag naar videochatsessies is nog laag bij ons’, legt Anneke van Schaik (59) uit, universitair hoofddocent psychiatrie aan het VUmc en GGZ-psychiater.
Personeelstekort
Hoewel onderzoek nog niet duidelijk heeft uitgewezen of online therapie kosteneffectiever
Tot nu toe is hier slechts één onderzoek over verschenen. Meer bewijs is nodig om dit met zekerheid aan te kunnen tonen. is in de GGZ, lijkt het wel een oplossing te zijn voor het personeelstekort. ‘Als een deel van de behandeling online plaatsvindt, kunnen behandelaren efficiënter meer mensen behandelen,’ zegt Van Schaik. Daarnaast kunnen mensen die op een wachtlijst staan meteen aan de slag met online zelfhulp. Bij GGZ Noord-Holland-Noord merken ze verschil in de reactie op vacatures. ‘Opvallend is dat we heel moeilijk aan collega’s kunnen komen, behalve als het om online behandelaren gaat. Die komen zelf naar ons toe’, zegt Marty Dijkstra (57), manager online behandelaren.
Voordelen
Online behandeling kent meerdere voordelen. Iemand die een online traject ingaat, kan bijna meteen terecht bij een behandelaar. ‘De meeste van onze online behandelaars zijn Nederlanders die in het buitenland wonen en op deze manier hun vak kunnen blijven uitoefenen,’ zegt Dijkstra. Het zijn gecertificeerde ZZP’ers die per uur worden betaald. ‘We merken dat mensen toch op andere manieren willen werken, in plaats van in dienst te gaan bij een instelling.’ Cliënten kunnen ook buiten kantoortijden terecht voor online therapie.
Voor veel cliënten is het daarnaast voordelig om therapie te volgen in de eigen, vertrouwde omgeving. ‘Ik merk dat ik hierdoor ook opener ben naar mijn therapeut’, zegt Jansen. ‘Ik ben minder angstig en hoef niet over straat met tranende ogen.’ Volgens Dijkstra kan dit ertoe leiden dat de band
In een eerste onderzoek naar de ervaringen met een volledig online behandeling, waardeerden cliënten van GGZ Noord-Holland-Noord de behandeling met het rapportcijfer 8,4. die met de therapeut wordt gevormd soms zelfs sterker is dan bij face-to-face therapie.
Discussie
Hoewel GGZ InGeest een aantal jaar geleden begon met videobellen, staan ze behoudender tegenover volledig online behandelen. ‘In eerste instantie waren we minder enthousiast door technische mankementen in het videobelsysteem,’ legt Van Schaik uit. ‘Daarnaast is er nog niet genoeg onderzoek gedaan naar de effectiviteit van volledig online therapie in de GGZ in Nederland.’
Therapie via videobellen is mogelijk via GGZ InGeest, maar komt nog niet veel voor. ‘Er is veel discussie over, maar wij denken dat het moeilijk is om mensen met ernstige klachten te motiveren via een online platform,’ zegt Van Schaik. Uit onderzoek is wel gebleken dat de combinatie van online en offline therapie even effectief is als therapie die geheel in persoon plaatsvindt. ‘We zijn nu aan het onderzoeken hoe online therapie verder ontwikkeld kan worden om het aantal real-life gesprekken terug te brengen. Op die manier kunnen therapeuten meer cliënten behandelen en worden de wachtlijsten teruggedrongen.’
Toekomst
Binnenkort begint er bij GGZ Noord-Holland-Noord ook een online psychiater, waardoor cliënten niet meer fysiek langs hoeven te komen voor medicatie. Hoewel Van Schaik denkt dat online behandeling ver kan komen, ‘zal het nooit zover komen dat face-to-face therapie volledig wordt vervangen.’ Dijkstra is het daarmee eens: ‘Draagvlak om alles voor iedereen digitaal te maken zal er niet zijn, maar voor een deel van de cliënten en behandelaren is dit een hele fijne oplossing.’