AMSTERDAM – In 2012 stond de Van der Pekbuurt op de nominatie om gesloopt te worden. Nu moet het de eerste Amsterdamse wijk worden die van het aardgas afgaat.
Het is 2012 als woningcorporatie Ymere bekendmaakt dat de Van der Pekbuurt gesloopt gaat worden. De buurtbewoners weten nergens van en gaan in protest. Er wordt een actiegroep opgericht. Een actiecentrum begonnen. Een Facebookpagina. Een petitie. En met succes: geen sloop, wel renovatie. Zes jaar later is het juist deze wijk dat de meest duurzame wijk van Amsterdam moet worden.
Proeftuinen
De buurtbewoners zijn het er mee eens. Het is dan ook niet de vraag wanneer, of, maar hoe de Van der Pekbuurt van het aardgas afgaat. Onafhankelijk onderzoek moet uitwijzen wat de meest duurzame optie is, zegt huurdersvertegenwoordiger Bert Müssig. GroenLinks-wethouder Marieke van Doorninck (Duurzaamheid) gaat daarmee akkoord. Wel wil de wethouder dat er nog voor het einde van dit jaar een beslissing wordt genomen.
De Van der Pekbuurt is door de overheid als één van de 27 wijken aangewezen als ‘proeftuin’. De buurt moet als eerste Amsterdamse wijk van een bestaande aardgasaansluiting de overstap maken op een duurzaam alternatief. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft 120 miljoen euro beschikbaar gesteld. Hiervan gaat er zes miljoen euro naar Amsterdam. In een schriftelijke reactie zegt de gemeente nog niet te weten ‘wat de meest effectieve manier is om het geld in te zetten’.
Huurverhoging
In de Van der Pekbuurt moeten zo’n 2600 woningen van het gas worden afgehaald. Ongeveer 70 procent is in bezit van woningcorporaties, schat Liander. De gemeente moet de particuliere inwoners één voor één zien over te halen. De woningcorporaties Ymere, Eigen Haard en De Key gaan de huurders overtuigen om mee te werken. Juist omdat de woningcorporaties hier het overgrote gedeelte in bezit hebben, is er gekozen voor de Van der Pekbuurt. ‘Maar,’ zo benadrukt Van Doorninck’s woordvoerder Manon Koffijberg, ‘de gemeente wil dat alle Amsterdamse wijken uiterlijk in 2040 van het aardgas gaan.’
De gemeente zet vooralsnog in op vier alternatieven voor aardgas. Stadswarmte
Stadswarmte is een ondergronds netwerk van warmwaterleidingen dat zorgt voor warm water en verwarming, terwijl er op elektra gekookt moet worden. Aan één kant staat een fabriek, energiecentrale of afvalverwerker en daaraan vast zitten woningen en (kleine) bedrijven aangesloten. De restwarmte van de fabriek of afvalverwerker gaat normaal gesproken verloren, maar wordt bij stadswarmte gebruikt om het water in de woningen en bedrijven te verwarmen. , groen gas
Gas, maar dan niet schadelijk voor het milieu. Het gas wordt geproduceerd uit onder meer slib, afval van stortplaatsen, tuinafval, resten groente en fruit, en dierlijke restproducten zoals koeienmest. Het grote voordeel is dat de huidige gasaansluiting daarvoor gebruikt kan worden. Het nadeel is dat er (nog) niet genoeg groen gas is om een hele stad op te warmen. De gemeente Amsterdam denkt er deels aan om groen gas te gebruiken voor de grachtengordel, waar veel monumentale panden en een heel compacte ondergrondse infrastructuur is. Reden om groen gas daar te gebruiken, is omdat het ingewikkelder en kostbaarder is om de bestaande netten te vervangen voor alternatieve systemen. , bodemenergie
Op een bepaalde diepte heeft de ondergrond een vrij constante temperatuur. De warmte wordt uit de aarde gehaald en omgezet naar energie. Er zijn twee soorten bodemenergiesystemen: open systemen en gesloten systemen. Bij beide typen worden tot op een diepte van vele tientallen meters tot meer dan honderd meter in de ondergrond geplaatst. Lees hier alle voor- en nadelen van deze systemen. en volledige aansluiting op elektriciteit
Warmte wordt geproduceerd met elektriciteit. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden met zonnepanelen die de woning van energie voorzien. Elektrische warmtepompen en infraroodpanelen verwarmen vervolgens het water en de ruimtes. Als een woning te weinig elektriciteit zelf kan opwekken, kan deze worden aangesloten op het landelijke elektriciteitsnet. Wel is de vraag die hier gesteld wordt: hoe groen is deze elektriciteit? . Aansluiting op stadswarmte lijkt de meest logische keuze. De gemeente maakte eerder bekend dat dit ook de bedoeling was voor de Van der Pekbuurt en het een ‘duurzaam, betaalbaar en veilig alternatief’ is. De afgelopen maanden is dit al gebeurd in de Gentiaanbuurt, waar huurders tijdelijk hun woning uit zijn. ‘Hier worden 38 woningen gerenoveerd en aangesloten op stadsverwarming. In het voorjaar keren de huurders terug. De gemiddelde huurverhoging bedraagt gemiddeld tussen de 50 en 85 euro,’ zegt woordvoerder Coen Springelkamp van Ymere.
Tekst loopt door onder de foto.
Pek Warmte
Niet iedereen is er zo zeker van dat stadswarmte het meest logische alternatief is. De bronnen van de stadswarmte zijn niet duurzaam, zegt huurdersvertegenwoordiger Müssig: ‘Er wordt afval verbrand dat bijvoorbeeld uit Engeland of Hongarije wordt geïmporteerd.’ Daarnaast zegt Müssig dat het gaat om ‘zogenaamde biomassa’. Bomen die in Canada gekapt zijn, naar Nederland toe worden verscheept en vervolgens hier ‘groen worden verstookt om wijken op te warmen’.
Op 29 januari kwamen de gemeente en de buurt bijeen. Bert Müssig is ondertussen een nieuwe vereniging begonnen, Pek Warmte. Samen met de gemeente moet er gekeken worden wat er gaat gebeuren. ‘Het is de bedoeling dat we met elkaar afspraken maken over welke vragen beantwoord moeten worden en wat we daarmee gaan doen,’ schrijft de gemeente. Daar voegen ze aan toe dat een gedeelte van de zes miljoen euro gebruikt kan worden om onafhankelijk onderzoek te laten plaatsvinden naar het meest duurzame alternatief voor aardgas.
Duurzaamste wijk van Amsterdam
Van Doorninck wil dat nog in 2019 besloten wordt hoe het aardgas vervangen gaat worden. Om zover te komen, moet wel 70 procent van de huurders akkoord gaan met een andere manier van verwarmen. Eerder kan er niet aan de renovatie begonnen worden, zegt Koffijberg. ‘Op zijn vroegst zullen de woningen pas in 2022 aardgasvrij zijn.’