NAP Nieuws gaat op bezoek bij kleine geloofsgemeenschappen die verborgen zijn voor de meeste Amsterdammers. Deel 2: de Russisch-Orthodoxe kerk.
De Amsterdamse parochie van de H.Nikolaas van Myra is in 1974 opgericht door een aantal Nederlanders, Russen en Serven. De kerk begon in een kapel op zolder van de basiliek aan de Prins Hendrikkade. De gemeenschap groeide in omvang naar ongeveer duizend gelovigen nu. Een kwart van de gelovigen is Russisch, een kwart Nederlands. In totaal telt de kerk 25 verschillende nationaliteiten.
Het is zondagochtend en druk op de Lijnbaansgracht. Je loopt er zo voorbij, maar hier bijna onzichtbaar achter een hoge bakstenen muur ligt de Russisch-Orthodoxe Heilige Nikolaas van Myrakerk. Verscholen aan de rand van de Jordaan, begon deze plek als schuilkerk voor de kapucijners, een tak van de franciscanen. In de lange gangen van het gebouw kun je de geschiedenis bijna ruiken.
Victor Lagodin (67, rond brilletje) laat ons zijn kerk zien. Het bestuurslid is van Russische komaf, maar woont zijn hele leven al in Nederland. ‘We vallen onder het patriarchaat van Moskou, maar we financieren alles zelf. Deze kerk is de Orthodoxe Kerk in Nederland volgens Russische traditie.’
Inloopkerk
De voormalige Tichelkerk is omgebouwd tot een klein Rusland. De zware geur van wierook in combinatie met koorgezang zet de toon. Gelovigen druppelen binnen. Geen banken, iedereen staat. De gezichten zijn gericht naar een marmeren muur, bekleed met gouden iconen. Victor zakt neer op een orgelbank en wijst naar beneden. ‘Het stuk achter de iconenwand, dat is de tempel. De rest van de kerk is het schip. Als de deuren van de wand opengaan en de priesters naar voren komen, vormen zij de verbinding tussen hemel en aarde.’
Uit de speakers klinkt Russisch gebed, gevolgd door een Nederlandse vertaling. Als de priesters achter de iconenwand vandaan komen, drommen de kerkgangers naar voren. Kinderwagens staan midden in de kerk geparkeerd. Aan de zijkant speelt een sjiek aangeklede kleuter met een rood autootje. Een vrouw – jas nog aan, dochter in haar armen – haast zich naar de iconenwand. De priesters zijn net klaar met het zegenen van de kerkgangers, maar één van hen komt speciaal terug voor moeder en kind. ‘Er is geen vaste tijd dat mensen binnen moeten zijn’, legt Victor uit. ‘We zijn een soort inloopkerk.’
Een borrel op z’n tijd
‘Orthodox betekent rechtgelovig. Het is een vorm van katholicisme, maar dan niet de Roomse tak.’ Victor spreekt op rustige toon, soms vervalt hij in een lesje geschiedenis. ‘Veel gebruiken zijn overgenomen uit het jodendom. De kerk legt geen regels op, dat doen mensen zelf. Seksualiteit en andere maatschappelijke kwesties zijn zaken die de kerk niets aangaan.’ Toch staat de kerk geen vrouwelijke priesters toe. ‘Niet nodig, we hebben genoeg mannen die priester willen zijn.’
Twee van de priesters zijn getrouwd. In de orthodoxe kerk trouw je voordat je wordt aangesteld. Als je eenmaal priester bent, mag dat niet meer. Verder kent de kerk weinig vaste verboden. ‘We houden van een borrel.’
Father Mel – ene hand een bijbel, andere hand een iPhone – preekt over normen en waarden, ‘want hoe makkelijk is het om een mening te spuien op het internet vandaag de dag.’ In de kerk klinkt ‘zegen onze koning, de regering en allen die ons beschermen’. Landen waarin oorlog woedt worden genoemd, ook Oekraïne.
Facebook-live
De dienst loopt op zijn einde, ‘ik laat jullie boven nog even de bibliotheek zien’, fluistert Victor. We lopen langs verschillende kamers. ‘Eén van de pastoors heeft hier een slaapkamer.’ Victor opent een deur. De ruimte staat vol kasten met vooral bijbels.
Tussen de boeken door klinkt gemompel. Een oudere vrouw komt op ons af met een schaal gehaktbrood. ‘Nee jongen, niet maar één stukje’, zegt ze lachend met een Oost-Europees accent. ‘Hier, pak aan.’ Achterin zitten acht mensen aan een tafel. Een telefoon met statief wordt klaargezet. Een duim gaat omhoog, Facebook zendt live uit. Een diaken (baard, zwart gewaad) kijkt in de camera en begint in het Russisch de liturgie te bespreken. Zo vliegt eeuwenoude traditie de Jordaan uit, om via het wereldwijde web in de Russischtalige wereld te belanden.
