“Ben jij ook zo’n sukkel?” Met deze blik kijkt iedereen mij vragend aan terwijl ik de al aardig volgelopen foyer van Pakhuis de Zwijger binnenloop. Althans, voor mijn gevoel dan. Toch recht ik mijn rug nog maar eens extra, om maar te laten blijken dit ik heus die sukkel niet ben. Afgelopen woensdagavond organiseerde NRC het maatschappelijk debat “Alleen sukkels hebben het druk” over de burn-out, de beroepsziekte waar ongeveer 1 miljoen Nederlanders aan lijdt. NAP Nieuws was erbij.
'Time je taken met een kook wekker'
Het is druk. Pakhuis de Zwijger staat vanavond in het teken van de burn-out. Iets wat zich kenmerkt door “chronische vermoeidheid, een negatieve houding ten opzichte van werk en het idee dat je incompetent bent voor het werk”, aldus Arnold Bakker, sociaal-, arbeids- en organisatie psycholoog aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Een veelvoorkomende ziekte waar volgens het CBS ongeveer 14% van de werkende Nederlanders klachten van ondervindt. Deze groep raakt vaak langdurig verzuimd door emotionele uitputting, wat gemiddeld kan resulteren in 242 dagen verzuim in totaal. Een urgent probleem, vooral als je kijkt naar de kosten dat het met zich meebrengt. Uit cijfers van ArboNed blijkt dat één verzuimdag 250 euro kost, wat jaarlijks neerkomt op 1,8 miljard euro door verminderde productiviteit, uitgaven aan gezondheidszorgkosten en sociale zekerheid. Hoog tijd om werkstress aan te pakken dus. Te beginnen bij jezelf, zo lijkt de kernboodschap van deze avond.
“Blijf zoeken naar je ‘missie’”, “Maak een strakke dagplanning”, “Geef jezelf deadlines”, “Mobiliseer hulptroepen voor jezelf” en “Time je taken met een kookwekker”. Dit zijn een paar voorbeelden van de tips die het publiek vanavond meekrijgt. Een blonde vrouw van rond de 50 schrijft gretig mee terwijl ze heftig mee knikt met de woorden van Ben Tiggelaar, gedragsonderzoeker, trainer en publicist. Een man met rode sokken met een net niet-matchende rode broek lijkt, gezien zijn zenuwachtige lachje, juíst meer stress te krijgen van goedbedoelde tips van ‘the godfathers van de self-help boeken’.
'Als je een keuken gaat verbouwen zoek je hulp, maar bij een burn-out denk je dat je het zelf moet doen'
Maar ligt de oplossing dan echt alleen bij het individu? Moet het individu zichzelf technieken aanleren om te gaan met de stress die het dagelijkse leven met zich meebrengt? Florien Vaessen, ervaringsdeskundige en auteur van het boek Op de Bank, stipt het al lichtjes aan: “Het is veel makkelijker om iemand op een cursus timemanagement te sturen, dan te erkennen dat er iets niet goed gaat in het grotere geheel”. Bakker benadrukt de verantwoordelijkheid van de werkgever, “Leidinggevenden moeten werknemers de mogelijkheid geven om weer toegang te krijgen tot positieve energiebronnen, zoals sociale steun van collega’s en het gevoel autonomie in het werk te hebben”.
Kirsten Nelis, ervaringsdeskundige en burn-out coach, traint daarom ook leidinggevenden: “Zowel werknemer als werkgever hebben een verantwoordelijkheid. Werkgevers hebben een voorbeeldrol en moeten bewust worden van deze rol. Zij moeten problemen op tijd signaleren en ingrijpen, zodat iemand niet over het randje hoeft te gaan en daarna nog verder van huis is”. Dit bewustzijn van werkstress ontbreekt dan ook nog vaak op de werkvloer, zoals Vaessen – oud-leidinggevende bij de ABN AMRO – stelt, “1 miljoen mensen hebben er last van, maar toch hebben we het er niet over. Als je een keuken gaat verbouwen zoek je hulp, maar bij een burn-out denk je dat je het zelf moet doen”.
Maar Nelis ziet nog een achterliggend probleem. “Er moet al iets veranderen in de opvoeding. Op de basisschool moet een andere manier van leren komen waarbij veel meer aandacht besteed wordt aan wie je bent. Studiekeuze moet gebaseerd worden op wat je leuk vindt en niet op wat van je wordt verwacht”. Iets wat zou kunnen aansluiten bij het groeiende aantal jongvolwassenen dat te maken krijgt met burn-out klachten: in 2014 ging de groep werkenden van 25 tot 35 jaar aan kop wat betreft burn-out klachten.
Wellicht had het geholpen de ‘sukkels’ van vanavond een wat meer genuanceerd beeld te geven van remedies tegen werkstress. Burn-outklachten lijken niet zomaar verholpen te zijn door individuele technieken, zoals het gebruik van kookwekkers, maar is een probleem waar de hele maatschappij verantwoordelijk voor is.