Buiten de ring in Noord houdt de stad Amsterdam misschien op, maar de gemeente Amsterdam nog lang niet. Kilometers lang gaat het dunbevolkte en agrarische Waterland nog door, als enige landelijke gebied binnen de gemeentegrenzen. Op naar het laatst huis van Amsterdam. Hoe kijken ze hier op het randje aan tegen 2030?
WATERLAND – Het einde van de wereld, en dan nog vijftig meter. Dat zeiden de bouwers van het huis van Jeannette Spelt (54) toen ze hier in 2014 kwamen bouwen. De verharde weg houdt op, en dan moet je nog die laatste meters door de modder. In de verte de dijk, daarachter het Markermeer. De stad, vijf kilometer verder, daar kun je ook hier niet omheen. De flats en de rook van Noord zie je altijd, maar het stadhuis van Amsterdam is nog bijna verder dan dat van Almere.
Het huis is nieuw, maar haar familie woont hier al honderd jaar. In 1916, na de watersnood, kochten haar grootouders hier een boerderij. Ook haar ouders hebben er altijd gewoond, van begin tot eind. Jeannette wijst naar de trekker. “Toen vader een hersenbloeding kreeg liep hij naar binnen, de trekker stond buiten nog vier uur te mekkeren. Tot mijn moeder hem uitzette.” Verderop woont nu nog haar neef, de overleden buurman was een andere neef. Zelf heeft ze het uit noodzaak geprobeerd, twintig jaar in de stad Molenwijk. “Nu kom ik er nooit meer.”
Er gebeurt van alles in Waterland, en ze zit er dicht bovenop. Ze is actief binnen de dorpsraad van Holysloot, een klein gehuchtje. “Tweehonderd jaar ouder dan Amsterdam!”, inclusief het wijzende vingertje. Het GVB komt er overdag nog één keer per uur met een klein busje, niet op zondagen. ’s Zomers zit de enige tent vol met recreanten, ze komen op de fiets vanuit de stad of parkeren de auto in de berm. “De achtertuin van Amsterdam, dat is het. En zo maakt de gemeente ook haar beleid. Er mag bijna niet meer gebouwd worden en veel draait om natuur.”
Dat botst soms allemaal met de circa veertig boeren. Er zijn veel voorwaarden om aan te voldoen. In de zomer mijden de agrariërs de dorpen, waar ze niet langs kunnen met de trekkers. Soms moeten ze wel. “Een enkele keer wordt het vechten. Dan moet de boer er toch langs. De recreant zegt, ik recreëer hier. De boer zegt, ik werk hier!” De bezoekers komen het erf op, gaan liggen in het gras. “Oh, privéterrein? Dat wisten we niet, zeggen ze dan. Op zich vind ik het prima, de recreatie, maar hoe ga je om met de mores van de bezoekers? Het zal alleen maar dichterbij gaan komen.” De gemeente heeft er volgens Jeannette maar weinig zicht op. “De beleidsvisie komt uit de Stopera, en je moet maar hopen dat een van die ambtenaren soms op z’n fiets springt om hier een kijkje te nemen. Ze proberen het gebied wel te regelen, maar het gaat moeizaam. De kennis is er niet.”
Toch vindt Jeannette dat Waterland ook de hand in eigen boezem moet steken. De opkomst bij de dorpsraden is nog maar minimaal. Ze overwegen in Holysloot zelfs opheffing. Vooral de boeren doen weinig. “Die werken de hele dag keihard, dan willen ze niet ’s avonds nog naar de dorpsraad. Bovendien denken ze: het wordt toch wel besloten, daar in de Stopera. Deze ver-van-mijn-bedshow zal mijn tijd wel duren. Maar als je iets te mekkeren hebt, dan moet je toch opstaan.”
Activiteit komt nu vooral van de nieuwelingen. Dat worden er steeds meer. Als een oude bewoner sterft kunnen of willen de kinderen het huis vaak niet betalen, dus dan komen er nieuwe bewoners met een dikke portemonnee. “Dat is dan even wennen, als je de nieuwste Tesla over de weggetjes ziet gaan. Maar ze komen in ieder geval naar de dorpsraad, omdat ze erg gesteld zijn op hun rust.”
Nu werkt ze daar samen met een communicatieadviseur en een landschapsarchitect. Het is een kleine botsing tussen twee werelden, de mensen uit de stad praten toch wat langer en ingewikkelder. “Hier heerst meer een aanpak van een simpel leven op je eigen eiland, niet lullen, en werken. Maar zelf heb ik nog kort rechten gestudeerd, dus ik ken het wel.”
———————————————————————————————————
Cijfers
– Waterland of Landelijk Noord is het dunstbevolkte deel van de gemeente Amsterdam. Er wonen ca. 2000 mensen in het gebied tussen de ringweg en het Markermeer, vooral in de dorpjes Ransdorp, Durgerdam, Zunderdorp en Holysloot.
– De oppervlakte beslaat ongeveer 25 vierkante kilometer, de helft van Stadsdeel Noord. Zo’n veertig boeren hebben er een bedrijf. Door schaalvergroting zal dit aantal in de toekomst volgens de gemeente afnemen.