De gemeente Amsterdam gaat dit jaar tien miljoen euro in gezonde schoolgebouwen investeren. Dat maakte de gemeente eerder deze maand bekend. De maatregelen zijn vooral gericht op het filteren van fijnstof uit de lucht. Scholen vlakbij drukke wegen krijgen voorrang bij de aanpak. “Een verbetering” volgens de gemeente, “symptoombestrijding” volgens Milieudefensie. In hoeverre is deze investering zinvol?
AMSTERDAM – Uit onderzoek blijkt dat de luchtkwaliteit in zeventig procent van de Amsterdamse schoolgebouwen niet voldoet. Komend jaar investeert de gemeente tien miljoen euro om een deel van deze scholen te verbeteren. De maatregelen zijn vooral gericht op het verhogen van de luchtkwaliteit in de leslokalen door het plaatsen van ventilatiesystemen. De systemen zorgen voor hogere energiekosten, die gecompenseerd worden door het aanbrengen van betere isolatie, zonnepanelen of ledlampen.
Eind 2018 wil de gemeente ruim honderd scholen voorzien hebben van gezonde lucht. Vorig jaar startte project ‘Gezonde Scholen Amsterdam’ en werden twintig scholen aangepakt. Dit jaar zijn dat er dertig. Maar het aanbrengen van ventilatie is altijd een vorm van symptoombestrijding, zegt Anne Knol, specialist Verkeer & Luchtkwaliteit bij Milieudefensie. “De kern van de luchtvervuiling, namelijk de uitstoot van het gemotoriseerde verkeer, wordt zo niet aangepakt.”
Ring A10
Die uitstoot is in Amsterdam met name afkomstig van de Ringweg A10 en drukke stadswegen. Ruim dertig Amsterdamse scholen bevinden zich binnen driehonderd meter van de A10 of binnen vijftig meter van een drukke stadsweg. Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Milieu (RIVM) blijkt dat kinderen die dichtbij dergelijke wegen wonen een lagere longfunctie en meer chronische luchtwegklachten hebben.
Het probleem is dat de Rijksoverheid verantwoordelijk is voor de Ring, en de gemeente niets te zeggen heeft over dat beleid. Knol: “De gemeente bevindt zich in een lastige spagaat, en kan niet meer doen dan aandringen bij het Rijk om de uitstoot te verminderen. Binnen driehonderd meter van de Ring is het heel lastig als gemeente maatregelen te treffen.” De gemeente sluit zich daarbij aan. “We kunnen moeilijk alle woonwijken daar gaan overdekken”, zegt een woordvoerster.
De gemeente lijkt voor de scholen langs de Ring niet veel meer te kunnen doen dan het installeren van ventilatiesystemen. Deze maatregelen helpen mondjesmaat. De GGD concludeerde dat de filters in de systemen geen roetdeeltjes tegenhouden, terwijl dat juist het schadelijkste deel uit fijnstof is. Het RIVM stelt dat 0,5 microgram extra roet per kubieke meter de levensverwachting met drie tot vier maanden beperkt.
Milieuzones
Kan de gemeente dan niets doen tegen de luchtvervuiling? Volgens Fred Woudenberg, hoofd Leefomgeving bij de GGD Amsterdam, is het instellen van milieuzones bij drukke stadswegen effectief. “Voor ultrafijn stof, zoals roet dat direct uit de uitlaat van een auto komt, geldt dat het verschil tussen de concentraties direct naast de auto en even verder weg heel groot zijn.” Met milieuzones kan luchtvervuiling daardoor plaatselijk worden verminderd, bijvoorbeeld in drukke woonwijken of rondom scholen.
Maar plaatselijke vermindering zorgt niet voor minder uitstoot van het wagenpark. Daarvoor zijn enkel schonere auto’s de oplossing. Alleen is het niet de gemeente, maar de Europese Unie (EU) die bepaalt hoeveel giftige stoffen auto’s mogen uitstoten. Dat autofabrikanten zich daar lang niet altijd aan houden bleek vorig jaar nog met de sjoemelsoftware van Volkswagen. Toen kwam uit dat zo’n 11 miljoen automotoren op de testbank veel minder uitstootten dan op de weg.
Het enige dat de gemeente op dit punt kan doen, is niet al het verkeer toelaten. De sterkst vervuilende scooters en bestelbusjes mogen binnenkort Amsterdam niet meer in. “Maar we kunnen moeilijk de hele stad autovrij maken”, aldus de gemeentewoordvoerster.
De luchtkwaliteit in Amsterdam voldoet gemiddeld aan de EU-norm van maximaal 40 microgram fijnstof per kubieke meter. Maar op veel plekken wordt deze norm overstegen. Zo bevat de lucht op delen van de Prins Hendrikkade en de Haarlemmerweg 55,8 microgram. Daarnaast is de EU-norm een compromis tussen de eisen van gezondheidsdeskundigen en autofabrikanten. De Wereldgezondheidsorganisatie adviseert een norm van 20 microgram per kubieke meter.
De GGD heeft het advies uitgebracht geen scholen meer te bouwen nabij de A10 of drukke stadswegen. Gemeente Amsterdam heeft besloten dat advies op te volgen.