CENTRUM – “De paspoorten zijn weg”, zegt Roos Groothuizen (23). Ze staat voor de balie van haar ‘Consulate of Google’ en kijkt naar een microscoop. De boekjes lagen er net nog. “Maar ze glimmen, het zijn leuke dingetjes. Mensen nemen ze mee. Ik maak wel een nieuwe om te laten zien hoe het werkt.”
Het is twaalf uur, het loket is net opgebouwd op het festival ‘Power to the People‘. Ze poetste zojuist nog de ramen van haar installatie in de centrale hal van De Balie, naast het café. Eerder stond die al opgesteld in de hal van de Kunstacademie in Den Haag, waar Groothuizen hem in de houtwerkplaats bouwde. “Samen met m’n vader”, zegt ze, “die is heel handig”. Nu doet ze een master aan het prestigieuze Sandberg Instituut, een onderdeel van de Gerrit Rietveld Academie. Maar met het consulaat is ze nog steeds op stap.
2042 interesses
Het idee van de installatie is simpel: je geeft je telefoon of laptop aan Groothuizen -“iedereen doet er makkelijk over”-, zij vraagt je Google-gegevens op. Daarna drukt ze die op een paspoort. “Die Google-profielen kun je makkelijk vinden, maar niemand weet dat.” Op basis van je zoekgedrag stelt het bedrijf uit 2042 interesses een profiel samen. Ze doet het zelf voor en Google ziet dat ze een vrouw, 18 tot 24 jaar oud is. Ongeveer dertig interesses verschijnen. “Bij mijn spam-account denken ze dat ik 65+ ben”, lacht Groothuizen.
Op basis van die identiteit zorgt Google ervoor dat je specifieke resultaten te zien krijgt op het internet. De zogeheten filter bubble. Daar ligt de fascinatie van Groothuizen. “Ik ben er al een hele tijd mee bezig. Waarom krijgt niet iedereen hetzelfde te zien op het web? Mensen denken vaak dat het internet gewoon een informatiebron is, maar dat is niet zo. Je leven zit nu ook echt in de virtuele wereld.” Enkele maanden lang deed ze onderzoek naar de bubble, met als resultaat het ‘consulaat’. “Hier wordt de bubble tastbaar in de vorm van een paspoort”, maakt Groothuizen duidelijk.
Dan rolt ook mijn paspoort uit de printer. Althans, een groot vel met de verschillende pagina’s. Groothuizen begint te snijden, te vouwen en pakt een hoesje. Op dit paspoort geen interesses, want mijn account is nog te nieuw. Google weet al wel dat ik een man ben van tussen de 18 en 24 jaar. “Sommigen doen wat verontwaardigd, als er ‘schoonmaakmiddelen’ staat of zo. Maar vaak is het lachen, als je bijvoorbeeld met vrienden bent en er totaal onverwachte dingen verschijnen.”
Komt de serieuze boodschap dan wel aan? Volgens Groothuizen is die ernst niet de bedoeling. “Ik weet niet of doemdenken per se de juiste reactie is. Als je er steeds heel negatief over doet, dan maak je mensen misschien onnodig bang. Natuurlijk probeer ik te waarschuwen, maar op een speelse, niet agressieve manier. Dan kunnen mensen gaan nadenken en zelf beslissen hoe goed of slecht de bubble is.”
Kleine logootjes
Zelf is Groothuizen vooral opener geworden op het internet. “Uit nieuwsgierigheid. Ik heb juist meer dingen opengesteld en meer mailadressen achtergelaten, om te kijken wat er gebeurt.” Ze ziet een duidelijk resultaat. “Ik krijg andere suggesties op YouTube en Netflix. En steeds meer advertenties passen zich aan mij aan.”
De inhoud van het Google-paspoort is met het blote oog nauwelijks is te zien. “Het zijn allemaal kleine logootjes van Google-bedrijven”, zegt Groothuizen. De jonge kunstenares bestudeerde de ontwerpen van veel paspoorten voor ze zelf aan de slag ging. “Hoe zou een Google-paspoort eruit zien als het een land was? Dat is waar ik vanuit ben gegaan.”
Met de aanwezige microscoop zijn de kleine teksten wel te lezen. Groothuizen: “Je moet je er echt in verdiepen voordat je ziet hoe het allemaal werkt”.