Nodig drie zwarte vrouwen uit om te praten over hun ervaringen met racisme en de kaarten zijn razendsnel uitverkocht.
AMSTERDAM “Ik baal dat ik hier sta.” Ze is pas als derde spreker aan het woord, maar deze openingszin van presentatrice Sylvana Simons vat de middag goed samen. “Het is 2016, bijna een halve eeuw na dato, en ik sta hier te vertellen hoe het is om een zwarte vrouw te zijn.”
De grote zaal van de Balie zit op zondagmiddag helemaal vol ter gelegenheid van de Martin Luther King Day. Het thema is de rol van vrouwen in de anti-racismebeweging. De organisatie is in handen van Humanity in Action en debatcentrum De Balie. Aan het woord is niet alleen Sylvana Simons, ook RTL-presentatrice Diana Matroos en Ernestine Comvalius, directeur van het Bijlmerpark Theater, betreden het podium. Comvalius haalt herinneringen op aan haar jeugd, toen ze als 9-jarige uit Suriname kwam en in Nederland als een rariteit werd gezien. “Het medelijden van mijn blanke klasgenoten was eigenlijk een neerbuigend gedogen. In de bus naar school zaten de zwarte kinderen nog steeds achterin.”
In het publiek zitten bekende gezichten uit de anti-racismebeweging. Feminist Anja Meulenbelt, beleidsadviseur bij de Gemeente Amsterdam Nathalie Sichtman. Ook activisten Arzu Aslan en Mariam el Maslouhi, die zich samen met de ook aanwezige Trouw-journalist Seada Nourhussen in het NRC Handelsblad uitspraken over de hegemonie van witte mensen in de media, zitten in de zaal. Het NRC-artikel veroorzaakte ophef en verontwaardiging op sociale media. Er klonk veel kritiek, maar van deze critici is vandaag niemand aanwezig. De Balie is gevuld met mensen die elkaar kennen van bijeenkomsten als deze.
Diana Matroos kwam vorig jaar in het nieuws toen zij zich uitsprak over discriminatie op de werkvloer bij RTL Nieuws. Ze vraagt het publiek in De Balie op hun tenen te gaan staan. “Beeld je in dat je iets belangrijks te vertellen hebt, maar dat je het niet durft te vertellen omdat jouw hard bevochten positie dan mogelijk in gevaar komt. En ga dan nog iets meer op je tenen staan. Hoe voelt dit?”
“Ongemakkelijk!”
“Moeilijk!”
“Ik heb 16 jaar mijn mond gehouden, pas toen durfde ik me uit te spreken.” Matroos vertelt over haar ervaringen met racisme uit haar jeugd. “Was jij je elke dag met poep ofzo?”
In het publiek worden afkeurende geluiden gemaakt, mensen schudden hun hoofd. Ook in haar volwassen leven heeft Matroos regelmatig te maken met racisme en discriminatie, zegt ze. Het voorbeeld van het handje pepernoten op haar bureau heeft ze al vaak genoemd in interviews en wordt ook in De Balie weer aangehaald. “Voor de enige Zwarte Piet op de redactie”, zei een andere redacteur. Er gaat een golf van medelijden door de zaal.
Matroos noemt enkele voorbeelden om hedendaags racisme te beschrijven: het gebrek aan zwarte acteurs onder de nominaties van de Oscars. De kerstpromo van de NPO waarin alleen maar blanke mensen te zien waren. De beeldvorming in reclames, waar een zwarte man of vrouw nooit als CEO wordt afgebeeld, maar altijd in relatie tot hun cultuur in beeld komen, bijvoorbeeld met lekker eten en gezelligheid. De bezoekers van de Balie kijken hoofdschuddend naar hun buur.
“Ik kreeg haat, smaad, laster en doodsbedreigingen over me heen”, zegt Sylvana Simons over haar aanvaring met Martin Simek in De Wereld Draait Door als ze haar toespraak afrondt. “Toen wist ik dat ik het goed had gedaan.” Het gehele publiek joelt en klapt.