Nu Nederland sinds enkele dagen het EU-voorzitterschap heeft overgenomen is het ook tijd voor de start van het bijbehorende culturele programma. Europe by People, met onder andere theater, kunst en tentoonstellingen vergezelt de komende maanden het politieke aspect van het voorzitterschap. In de eerste dagen van januari werd het spits afgebeten door de performance lecture van Lucas de Man: De Man door Europa.
In de anderhalf uur durende voorstelling gaat De Man, ook stadskunstenaar van Den Bosch, op zoek naar hedendaagse visionairen in Europa. Tijdens een reis afgelopen zomer sprak hij met verschillende denkers en doeners uit onder andere Turkije, België en Polen over vraagstukken die de huidige Europese samenleving aangaan. Een bont gezelschap kreeg bezoek van De Man — van hoogleraren tot burgerjournalisten. Het resultaat verwerkte hij tot een optreden waarin De Man ‘in gesprek’ gaat met de video-interviews van zijn visionairen, maar waarin ook toneel en geschiedenis zit.
In het café van Pakhuis de Zwijger praat de charismatische Vlaming gepassioneerd over zijn voorstelling en de hedendaagse wereld. “We leven in een land waar de minister-president zegt: visie is een olifant die in de weg staat. Dus dan denken mensen: visie is iets voor onrealistische, idealistische toekomstvoorspellingen van mensen met teveel tijd. Dat is heel gevaarlijk. Heel gevaarlijk. Ik houd heel erg van visies, vooral omdat visies dromen kunnen zijn, maar het gaat wat mij betreft ook heel erg om iets doen.”
Denkers
In dialoog met de verschillende denkers probeert De Man tijdens zijn optreden een weg te vinden om zijn hedendaagse leven te leiden en te ontsnappen aan het idee dat men niet weet wat je ermee aan moet. Hij erkent dat het een probleem is dat vrijwel altijd in de geschiedenis speelt. “Wat moet ik doen, wat kan ik doen? Wat is er goed, wat is er niet goed? Je kunt de voorstelling in elk tijdperk maken, maar wat er precies speelt zal anders zijn.”
De huidige tijd is volgens De Man extra opmerkelijk. “Elke tijd is een transformatietijd. In de 13e eeuw dachten ze ook: wow, wat zijn er nu allemaal voor belangrijke ontwikkelingen. Maar ik geloof wel dat sommige transformatietijden intenser zijn dan anderen, en we zitten nu in best een intense transformatietijd. Veel meer dan honderd jaar geleden het geval was, voor WOII. Van WOII tot nu, dat is absurd.”
‘Het verhaal’
Na zijn reis door Europa kwam De Man geïnspireerd weer terug. “Ik dacht: hopelijk gaan we nu ook mensen inspireren.” In de voorstelling komen er uiteindelijk verschillende zaken naar voren, zoals het geloof van De Man in de kracht en potentie van verhalen en de verbeelding. “Ik probeer te laten zien dat je in je hoofd het verhaal maakt, daar geef je hoop, daar droom je van een plek, en dat is het belangrijkste. En: verhalen zijn superkrachtig, daarom hebben we good storytelling nodig voor de toekomst. Want uiteindelijk is alles verhaal. Godsdiensten zijn verhaaltjes, economie is een verhaal, politiek is een verhaal, links en rechts is een verhaal.”
Toch is er ook een waarschuwende boodschap. Volgens De Man zijn er enorm veel mensen in de wereld die buiten de boot vallen. “Er is steeds minder wat van iedereen is. Wij zitten hier op een hipsterplek, met thee van €2,50 enzovoort, maar dat is niet de werkelijke wereld, dat is onze wereld. Maar veel mensen, die lopen daar een beetje achteraan. We moeten ons ervan bewust zijn dat bijna niets meer in de samenleving van ons allemaal is.”