"Je ziet de hele maatschappij onder je brug doorkomen"

De meeste Amsterdammers liggen in de late uurtjes gewoon in bed. Maar ook ‘s nachts wordt in onze stad gewerkt. DJ’s, bakkers, nachtzusters: waarom kozen ze ervoor te werken wanneer iedereen slaapt? Deze keer: brugwachter Jet van der Loos.

In de hoek van de kamer pruttelt een koffiezetapparaat. Een kleine meter verderop staat een televisie, het geluid zacht, een programma over auto’s. Het televisiebeeld weerkaatst op een grote glanzende tafel.

Het zou een zaterdagavond in de gemiddelde Amsterdamse huiskamer kunnen zijn. Maar het is de zaterdagavond in het brugwachtershuisje bij de Westkeersluis in Amsterdam-West. Brugwachter Jet van der Loos (51) zit op een bureaustoel. Achter haar zijn door de grote ramen de houthavens en het IJ te zien, met in de verte de verlichte NDSM-kraan.

“De vergaderkamer”, wordt de ruimte in het brugwachtershuisje ook wel genoemd. Maar vannacht valt er weinig te vergaderen. Ook weinig te werken, trouwens. Er hebben zich nog geen boten gemeld, dus de kans is groot dat de bruggen de hele nacht dicht blijven.

Obsessie
Op de blauwe trui van Jet prijkt het logo van Waternet. 21 jaar geleden begon ze als uitzendkracht, maar ze wist al snel dat ze brugwachter wilde blijven. Jet is goedlachs en praat opgewekt. Ze weet veel over bruggen, waterstanden en vaarroutes. Soms googelt ze afbeeldingen om haar verhalen te illustreren. “Het is bijna een obsessie”, geeft ze lachend toe. “Zelfs als ik op vakantie een interessante brug zie, kan ik het niet laten om bij het brugwachtershuisje aan te kloppen en te vragen of ik binnen mag kijken. Mag altijd, trouwens.”

De Westerkeersluis is de meest noordelijke brug van de Kostverlorenvaart. De vaart is een van de belangrijkste doorgangsroutes voor schepen die door Amsterdam naar Zeeland varen. Aan de andere kant, zeven kilometer naar het zuiden, ligt de Nieuwe Meersluis. Daar wordt onder andere de snelwegbrug van de A10 bediend.

Die zorgt nog wel eens voor ongelukken, ondanks de waarschuwingen die al ver van tevoren staan. “Als je met 120 op de snelweg rijdt, verwacht je niet dat er een slagboom uit de lucht komt”, zegt Jet. “Een aantal jaar geleden werd een slagboom stuk gereden. Een deel van die boom vloog een paar meter verderop door het dakraam van een woonboot, zo de kinderkamer in. Dat had heel slecht kunnen aflopen.”

Maatschappelijke ontwikkelingen
Vroeger voeren er vrijwel dagelijks schepen met veevoer door de stad. Sinds de uitbraak van dierenziektes zoals de varkenspest en de gekkekoeienziekte zijn dat er een stuk minder. Ook de ontdekking van de bouwfraude leidde direct tot een afname in het aantal boten. De aanleg van de Noord/Zuidlijn zorgde juist weer voor meer scheepvaart, net als de aanleg van de Polderbaan op Schiphol. “Zo zie je alle maatschappelijke ontwikkelingen onder je brug doorkomen.”

“Ik vind het zelf nooit erg om voor een open brug te moeten wachten”, zegt Jet. Er zijn mensen die daar anders over denken, en de brugwachter is dan een makkelijk slachtoffer. Gelukkig is Jet zelf nooit met agressie in aanraking gekomen. “Ja, verbaal misschien. Maar dan sta ik mijn mannetje wel.” Het spannendste moment beleefde ze anderhalf jaar geleden bij de Wiegbrug in Amsterdam-West. Het brugwachtershuisje werd geraakt door een verdwaalde kogel. Het hele raam versplinterde. “Gelukkig zat ik net niet achter het bedieningspaneel, anders had ik die glassplinters in mijn gezicht gekregen.”

Als het aan Waternet ligt, verdwijnt de brugwachter binnenkort. Over een paar jaar moeten alle bruggen op afstand bedienbaar zijn. De brugwachters zelf zien dat nog niet zo snel gebeuren. “Door fysieke aanwezigheid heb je veel meer invloed op de veiligheid bij een brug”, zegt Jet. “Ik denk dat mensen makkelijker nog snel onder een slagboom door glippen als er niemand aanwezig is. Via de camera’s zie je vaak niet genoeg.”

Vannacht is de brugwachter in ieder geval niet nodig geweest. De boten bleven weg. Ook dat is het leven van een brugwachter.