De poort van het Amsterdamse marineterrein is geopend. Horeca, woningen en start-upbedrijfjes zullen verrijzen op de voormalig afgesloten Defensiebasis. Ontwerper Sjoerd ter Borg maakte een boekje over het terrein, opdat wij haar geschiedenis niet vergeten.
Hermetisch afgesloten
Het terrein naast het Scheepvaartmuseum was meer dan 350 jaar lang hermetisch afgesloten van de rest van de stad. Op het gebied werden intakegesprekken gevoerd met aspirant-militairs, medische tests afgenomen en trainingen gegeven. Mensen met getuigenbescherming vonden er hun onderdak, evenals Ayaan Hirsi-Ali en Geert Wilders. Dichte poorten hielden onbevoegden buiten de deur, op Google Maps was het stukje land zorgvuldig geblurd.
Dit jaar zal het marineterrein helemaal toegankelijk worden voor publiek. Defensie zal plaatsmaken voor horeca, woningen en start-upbedrijven. Vijf januari ging de voorwerf van het marineterrein al open. “Alleen weinig mensen weten het nog”, zegt ontwerper Sjoerd ter Borg (27), terwijl hij onder de oude poort door het lege terrein opwandelt. Op het grasveld in het midden hangt de Nederlandse vlag slap naar beneden. “Die wordt hier elke ochtend om negen uur gehesen”, vertelt Ter Borg. Op de voordeur van het gebouwtje ernaast hangt met plakband een papier waar ‘Start-up Delta’ op staat. “Daar komt Neelie Kroes.” 
Historische waarde
Vrijdag presenteert Ter Borg zijn boek Het land binnen de muren, een bloemlezing waarvoor vijf schrijvers een verhaal hebben geschreven naar aanleiding van een bezoek aan het – toen nog gesloten – marineterrein. Ter Borg vindt het belangrijk dat, wat er ook met het terrein zal gebeuren, de geschiedenis ervan niet zomaar verloren gaat. “Dit stuk stad is ontzettend lang van Defensie geweest, het was hun enige plek in Amsterdam. Dat moet niet worden vergeten.”
“Natuurlijk zal zo’n boekje concreet niet al te veel veranderen”, zegt hij. “En ik ga ook niet met de mijn vinger wijzen naar mensen die het in mijn ogen niet goed doen. Maar ik wil mensen wel laten nadenken over de historische waarde van dit gebied.”
Ter Borg vindt het jammer dat het terrein straks niet meer bestaat. “Zoiets krijg je niet meer terug.” Anderzijds begrijpt hij de overweging wel: Defensie moet bezuinigen, in Amsterdam heerst woningnood. “Hier is ruimte genoeg natuurlijk. En de paar keer dat ik hier ben geweest toen het nog gesloten was, kreeg ik ook niet het idee dat hier nou zo ontzettend veel militairen aan het werk waren. Af en toe zag je er een paar hardlopen, maar dat was het ook.”
Of het marineterrein inderdaad het Silicon Valley van Amsterdam zal worden, zoals Neelie Kroes heeft aangekondigd, moet Ter Borg nog zien. “Kroes heeft zoiets waarschijnlijk in De Wereld Draait Door geroepen omdat het leuk overkomt op tv. En haar organisatie krijgt een vestiging op het terrein. Maar het wordt hier niet per se het walhalla van de start-up.”
Ter Borg noemt de houding van mensen als Neelie Kroes “wel grappig”. “In Nederland denken we een start-upcultuur te kunnen aanwakkeren vanuit de politiek. Maar zoiets moet veel breder gedragen worden en juist binnen de samenleving tot stand komen.”
Achter de hekken die de opengestelde voorwerf afscheiden van het nog gesloten terrein, joggen een paar jonge militairen rondjes over een sportveld. “De eerste keer dat ik hier kwam ging ik gewoon op het grasveld zitten”, zegt Ter Borg. Hij werd meteen weggestuurd door een militair. “Ik geloof niet eens dat het echt verboden is”, zegt Ter Borg. “Maar dit is een marineterrein. Daar ga je niet op het gras zitten.”
Het land binnen de muren wordt vrijdag gepresenteerd op het marineterrein. De verhalen zijn ook te lezen op deze site.