Nu het aantal liquidaties in Amsterdam in hoog tempo oploopt, pleit de VVD voor stevige maatregelen. Maar hoeveel steun heeft de partij in de gemeenteraad?
Een 61-jarige vrouw die bruut van haar balkon geschoten wordt. Een Ghanees die voor zijn huis in Nieuw-West doorzeefd wordt. Een man die in de Indische buurt onder vuur wordt genomen. Uitzonderingen zijn het niet meer in Amsterdam. De laatste weken stapelen de schietpartijen zich op. In 2015 staat de teller op zeven, waaronder drie liquidaties. Wat de moordpartijen alarmerend maakt, zeggen raadsleden, is het feit dat ze zich niet langer op afgelegen industrieterreinen, maar in woonwijken voltrekken.
VVD-voorstel
Aanstaande woensdag dient VVD-raadslid Dilan Yesilgoz daarom een voorstel in om de bevoegdheden van de Amsterdamse recherche te verruimen: meer infiltratie, meer kroongetuigen. Ook vindt ze dat de maximale straf op illegaal wapenbezit van vier jaar “flink” omhoog moet. Amsterdam heeft over dergelijke maatregelen niets te zeggen, maar de VVD hoopt dat Van der Laan erop zal aandringen bij Minister Opstelten (Veiligheid en Justitie, VVD). Tegen de gemeenteraad zei Van der Laan begin januari dat een hogere straf op het bezit van automatische vuurwapens “verstandig zou kunnen zijn”.
Coalitiegenoot D66 reageert sceptisch. Fractievoorzitter Jan Paternotte: “Amsterdam gaat hier niet over, en de ervaring leert dat Opstelten zich weinig gelegen laat aan wat hij van ons hoort.” Een eventuele strafverhoging op wapenbezit noemt hij symbolisch. “Amsterdam is volgens The Economist een van de veiligste steden van de wereld, terwijl we niet de hoogste strafmaat hebben.”
Bezuinigingen
Rutger Groot Wassink (GroenLinks) zegt “sikkeneurig” te worden van het voorstel. “Ik snap dat Yesilgoz dit soort rechtsrabiate taal uitslaat, dit is de standaard VVD-riedel.” Hij noemt het voorstel “tegenstrijdig, goedkoop en bovendien gevaarlijk”. “Tegenstrijdig omdat de VVD intussen politiekantoren in de stad sluit. Gevaarlijk omdat ze bereid zijn afspraken in de rechtsstaat opzij te zetten.”
Door bezuinigingen van het huidige kabinet sluiten de komende jaren 14 van de 31 Amsterdamse politiebureaus hun deuren. Rechercheurs uit andere regio’s springen bij in het onderzoek naar de liquidatiegolf. Paternotte: “Die rechercheteams komen niet uit Amsterdam, en kennen de stad slecht.”
Infiltranten
Volgens Henny Sackers, hoogleraar bestuurlijk sanctierecht aan de Radboud Universiteit, is het een illusie te denken dat handelaren van illegale wapens wakker zullen liggen van een hogere straf. “Het zijn calculerende misdadigers. Als de straf op wapenbezit van vier naar acht jaar gaat, zullen ze niet stoppen, maar slinkser gaan opereren.” Met infiltraties is het bovendien oppassen, zegt Sackers. “De overheid heeft de plicht haar burgers te beschermen. Zelfs al gaat een infiltrant uit vrije wil te werk, het blijft linke soep.”
Ook Peter Kwint van coalitiegenoot SP maakt zich zorgen over de rechtsgeldigheid van infiltranten. “Bewijzen verkregen uit dit soort methodes, moeten wel voor de rechter standhouden.” Een VVD-woordvoerder deelt die zorgen niet. “Er gaan toetsen over de rechtsgeldigheid aan vooraf.”
In juli 2013 legaliseerde minister Opstelten het gebruik van infiltranten om zware criminaliteit te bestrijden. Wil de politie een infiltrant inzetten, dan moet het Openbaar Ministerie eerst zijn goedkeuring geven, voordat Opstelten een besluit neemt. Onbekend is in hoeverre de politie Amsterdam op het moment gebruik maakt van infiltranten. Ook de VVD heeft hier geen zicht op, zegt een woordvoerder. “Het zou kunnen dat het al gebeurt, maar dat weten we niet. Zoiets hoor je pas tijdens de rechtszaak.”
Geen wonderen
Peter Kwint (SP) verwacht geen wonderen van Yesilgoz’ voorstel om de maximumstraf voor wapenbezit te verhogen. “Het probleem is niet de hoogte van de straffen, maar dat men de schutter niet te pakken krijgt.” Wel voelt hij ervoor de bevoegdheden van de recherche uit te breiden, een voorstel waar ook de PvdA naar zegt te willen kijken.
De politie Amsterdam wil weinig kwijt over het VVD-voorstel. Volgens een woordvoerder zijn de bevoegdheden van de politie “al behoorlijk uitgebreid”. Burgemeester Van der Laan reageert woensdag tijdens de raadsvergadering.