Gaat Amsterdam de bewoners van de Vluchtgarage onderdak bieden? Tijdens een kort geding tegen de Nederlandse staat roken de advocaten van Wij Zijn Hier hun kans.
Wie vrijdagmorgen verbaal vuurwerk had verwacht tijdens het kort geding tussen actiegroep Wij Zijn Hier en de Nederlandse staat, kwam bedrogen uit. Het leek van tevoren een abc’tje: Amsterdam wil de gekraakte Vluchtgarage aan de Kralenbeek in Zuidoost ontruimen, Wij Zijn Hier wil dat tegenhouden. Maar in werkelijkheid lag er iets groters op tafel: de toekomst van de naar schatting 120 bewoners, die al meer dan twee jaar zonder vaste verblijfplaats door de stad zwerven.
Deal
Na de schorsing bleek er een compromis te zijn bereikt: Wij Zijn Hier en de gemeente Amsterdam gaan in overleg om een “passende oplossing” te vinden voor de bewoners. Is die oplossing er niet op vrijdag 27 februari, dan buigt de voorzieningenrechter zich alsnog over eventuele ontruiming. Uitspraak volgt in dat geval op 9 maart, de ontruiming uiterlijk twee dagen later. De veertig aanwezige bewoners van de Vluchtgarage – velen met de wintermutsen nog op – applaudisseerden uitgelaten. Dit voelde als een overwinning.
“Principiële problemen zijn er niet meer”, had Fischer tegen de rechter gezegd. “Alleen praktische.” Hij doelde op het recente besluit van staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie, VVD) om nachtopvang voor uitgeprocedeerden, ofwel ‘bed, bad, brood’, te financieren. “Teeven erkent nu dat deze groep recht heeft op een menswaardig bestaan”, aldus Fischers collega-raadsman Rahul Uppal. “Daarmee is er een basis om door te praten.”
Gazon
Maar landsadvocaat Ten Broeke was niet zomaar akkoord gegaan. Het kraken van de Vluchtgarage was een “strafbaar feit”, aan die conclusie was niet te ontkomen. Bovendien had het stadsdeel een plan voor de plek waar nu de Vluchtgarage staat: een glooiend gazon. “En het hoeft niet bij een grasveld te blijven: zodra de garage gesloopt is, zullen investeerders zich melden voor nieuwbouw.”
Sloop was daarnaast in het belang van de bewoners, die zouden hebben geklaagd over de verloedering en groeiende criminaliteit. Vervangend onderdak voor asielzoekers bood Nederland al, aldus Ten Broeke. “Wie mee wil werken aan zijn terugkeer, kan in het vertrekcentrum in Ter Apel terecht.”
Boterhammen
Wat valt er van het overleg te verwachten dat de komende weken plaatsvindt? Wat Fischer betreft voldoet de huidige nachtopvang in de Schuitenhuisstraat niet. “Bewoners krijgen ’s ochtends vier boterhammen. Twee voor het ontbijt en twee voor mee. Daarna staan ze op straat.” Toch is hij vol vertrouwen. “Rotterdam, Utrecht en andere steden bieden allemaal dagopvang. Amsterdam kan niet meer achterblijven.”
Wat Wij Zijn Hier wil, is “adequate opvang” conform het advies van het Europees Comité voor Sociale Rechten: toegang tot fatsoenlijke toiletten, begeleiding en medische zorg waar nodig. Fischer: “Vier b’s: bed, bad, brood, begeleiding.” Begeleiding betekent automatisch dagopvang, aldus Fischer. Hij lacht. “Wat wil je dan – begeleiding midden in de nacht? Dat gaat niet.”
Speelveld
De deur naar een oplossing staat op een kier, zeggen de advocaten van de Vluchtgarage. Nu Teeven bed, bad en brood gaat bieden, zien ze hun kans schoon om door te onderhandelen. Repte Amsterdam tot vorige week van een mogelijke ‘aanzuigende werking’ vanuit andere gemeenten, inmiddels heeft het Rijk het speelveld gelijkgetrokken.
Onzeker is of er in de gemeenteraad politiek draagvlak is voor een ruimere vorm van onderdak. Donderdag dienden oppositiepartijen GroenLinks en Partij van de Arbeid in de Amsterdamse raad een voorstel in voor 24-uursopvang. “Nachtopvang biedt geen perspectief, we moeten dagopvang met begeleiding bieden”, stelde fractievoorzitter Rutger Groot Wassink van GroenLinks tijdens de raadsvergadering. “Doe het niet”, zei burgemeester Van der Laan daarop. “Anders komt de duidelijkheid die we nu hebben, onder druk te staan.”
De gemeente Amsterdam kon nog niet op het kort geding reageren.