Afgelopen dinsdag verbood het Amsterdamse gerechtshof de website Tom Kabinet, die tweedehands e-books verhandelt. De online marktplaats zou te veel illegale boeken verkopen. Voorlopig blijft de site online.
Altijd nieuw
Judith Mariën ontwikkelde samen met Laurens van Hoorn en Marc Jellema de digitale boekensite. “We hebben niet van tevoren met het NUV overlegd, omdat we direct met uitgevers wilden samenwerken.” Volgens Jellema kan het NUV niets voor Tom Kabinet betekenen. “Ze vertegenwoordigen uitgevers, maar kunnen ze niets opleggen.”
Het NUV daagde de site al binnen een week voor de rechter in een kort geding. Martijn David, secretaris van de Groep Algemene Uitgevers: “We hebben een principieel verschil van mening over de legaliteit van tweedehands e-boeken. Digitale bestanden blijven immers altijd nieuw, waar boeken uit elkaar vallen.”
Tom Kabinet zegt dat ze wel wettig handelt, en verwijst daarbij naar het UsedSoft-arrest uit 2012. Het Europees Hof voor Justitie bepaalde destijds dat gedownloade software tweedehands mag worden doorverkocht. Of e-books ook software zijn is juridisch nog niet vastgesteld.
“Een ander bezwaar tegen tweedehandse e-books, is dat het onmogelijk is te controleren of de originele eigenaar zijn e-book heeft gewist”, zegt David. Volgens Jellema is dat echter geen probleem voor Tom Kabinet, maar voor de uitgevers. “In het UsedSoft-arrest worden de oorspronkelijke verkopers belast met toezicht op illegaal gedrag.”
Of het UsedSoft-arrest voor e-books gold, kon de kortgedingrechter eind juli niet bepalen. Daarom mocht Tom Kabinet voorlopig open blijven. Het NUV ging in hoger beroep.
Illegaal aanbod
“Bij het hoger beroep lieten we op basis van een steekproef zien dat 90% van het aanbod illegaal is.” Volgens David wordt de helft van het aanbod op de site aangeboden door tien tot twintig aanbieders. Hij betwijfelt of die groothandelaren hun boeken legaal hebben aangeschaft.
“Helaas zijn er mensen die illegale boeken aanbieden, maar de getallen die David noemt kloppen niet”, zegt Jellema. De precieze percentages wil hij echter niet geven uit concurrentieoverwegingen. Jellema zegt de veelverkopers extra goed te controleren en te vragen waarom ze zoveel boeken verkopen. “Er bleek ook een meneer bij te zitten die aan de nierdialyse zit, en daarom veel boeken leest.”
Boeken worden gecontroleerd aan de hand van een onzichtbaar watermerk, een unieke code waarmee de oorspronkelijke koper is te herleiden.
David gelooft niet dat Tom Kabinet zo streng op illegale titels controleert. “Het stikt nog steeds van het illegale aanbod op de site.” Jellema bestrijdt dit: “Er zijn al vijfduizend vermoedelijk illegale boeken verwijderd.”
Niet te verwaarlozen
In hoger beroep liet de rechter zich overtuigen door de steekproef van het NUV. De site moest offline vanwege het ‘niet te verwaarlozen’ aantal illegale boeken. Over de vraag of de handel in tweedehands e-books verboden is, deed de rechter geen uitspraak.
Door een striktere controle in te voeren, denkt Jellema de site binnen de grenzen van de uitspraak online te kunnen houden. Jellema schat dat van de zestienduizend boeken die nu worden aangeboden dan vierduizend overblijven. Twijfelgevallen moeten namelijk ook van de site.
“Het probleem van illegale e-books is niet ontstaan door Tom Kabinet, maar door illegale downloadsites”, zegt Jellema. “Volgens mij is Tom Kabinet juist een deel van de oplossing.”