De Braziliaanse Gersina B.C. hield twee Braziliaanse meisjes als moderne slaven in haar huishouden. Vandaag veroordeelde de Amsterdamse rechtbank haar tot vier jaar cel. Een groot deel van de illegale werkmigranten in Amsterdam is van Braziliaanse komaf. Ze kampen met woningproblemen en onderlinge uitbuiting. Ze blijven verborgen, totdat het mis gaat.
“We woonden hier, maar met ons hoofd ergens anders. Het leven in Nederland was onzeker. Ik durfde nooit zwart te rijden of door rood te fietsen. Ik was altijd bang dat ik teruggestuurd zou worden naar Brazilië als ik aangehouden werd”, aldus de Braziliaanse Yasmim Romagna (18). Tien jaar geleden kwam Yasmim illegaal naar Nederland met haar ouders.
Omdat haar moeders familie van origine Italiaans is, kreeg Yasmim in 2013 via een uitzonderlijke regeling recht op een Europees paspoort. Net op tijd, want na hun achttiende jaar hebben illegalen geen recht op onderwijs. “Ik voel nu dat ik besta. Ik leefde hier, maar ik had geen bankrekening en ik kon nooit mee op schoolreisjes naar het buitenland. Als ik geen verblijfsvergunning had gekregen, was ik teruggegaan. Ik wil niet mijn hele leven illegaal zijn.”
De ouders van Yasmim werken in het huishouden van Nederlandse gezinnen, net als veel andere Braziliaanse gelukzoekers. Niet iedere Braziliaan komt goed terecht. Vanmiddag veroordeelde de Amsterdamse rechtbank de Braziliaanse Gersina B.C. voor vier jaar cel. Zij hield twee Braziliaanse meisjes als moderne slaven thuis. Ze mishandelde hen tot brandwonden aan toe, liet hen bedorven voedsel eten en werken zonder vergoeding.
Onzichtbaar
Alleen criminele excessen, zoals in de zaak van Gersina B.C., zijn zichtbaar. De normale groep Braziliaanse werkmigranten komt nauwelijks in beeld. Illegalen willen niet gezien worden en bij onrecht mijden ze de politie uit angst dat ze terug moeten.
Uit cijfers van de Kruispost, een Amsterdamse stichting die zorg biedt aan onverzekerden, blijkt dat een hoog percentage van de mensen zonder verblijfsvergunning, dus verzekering, Braziliaans is. In 2011 en 2012 waren zij met respectievelijk 699 en 604 patiënten de grootste groep bij de Kruispost, twintig procent van de totale clientèle. “De jaarcijfers van 2013 zijn nog niet bekend, maar afgaande op de kwartaalcijfers is er vorig jaar niet veel veranderd”, aldus bestuurslid Sjoerd Sinke.
Mensen uit Brazilië kunnen zonder visum als toerist naar Nederland komen. Volgens oud-basisschooldirecteur Jan Verlaan is de gemeenschap tien jaar geleden gaan groeien toen het lastiger werd om met een toeristenvisum de Verenigde Staten binnen te komen.
Tot vorig jaar was Verlaan directeur van basisschool de Elout in Amsterdam-Zuid. Via zijn Braziliaanse partner wisten veel Brazilianen zijn school te vinden. Op de Elout zaten ongeveer vijftig leerlingen met een Braziliaanse achtergrond. “Ik gok dat er inmiddels zo’n drieduizend Brazilianen in Amsterdam wonen. Dat aantal neemt toe. Nederland spoort illegalen niet actief op en ze zijn gewilde hulpkrachten in het huishouden. Dat trekt meer mensen aan.”
Liever illegaal
Verlaan snapt de Brazilianen wel. “De mensen die hier komen, hebben in Brazilië geen werk of verdienen weinig, terwijl levensonderhoud niet eens zoveel goedkoper is dan in Nederland. Ze hebben in Nederland geen recht op sociale voorzieningen, maar die zijn er in Brazilië ook niet. Het is gewoon beter in Nederland, zelfs als illegaal.”
De illegale status levert problemen op, met name in de huisvesting. Verlaan: “Een gezin betaalt zo’n 1500 euro voor twee kleine slaapkamers in onderhuur, terwijl ze maximaal drieduizend euro verdienen.” Marcia Curvo beaamt dit. De Nederlands Braziliaanse Curvo runt een Portugeestalige website voor Brazilianen in Nederland. Haar Facebookpagina heeft meer dan vierduizend leden en haar website trekt maandelijks 70.000 unieke bezoekers, voornamelijk uit Nederland.
Naast het woningprobleem worden veel Brazilianen volgens Curvo uitgebuit door andere Brazilianen. “Zij laten mensen die net aankomen in Nederland werken voor vijf euro per uur, terwijl ze zelf de gebruikelijke twaalf euro opstrijken. Of ze verkopen een ‘schoonmaakadresje’ voor een paar honderd euro, terwijl de gedupeerde daar niet aan de slag kan. Ze gaan dan zelf terug naar Brazilië en laten de gedupeerde berooid achter.”
William (26) heeft sinds een paar maanden een verblijfsvergunning omdat hij samen is gaan wonen met zijn Nederlandse vriend. “De meeste Brazilianen komen een paar jaar werken om thuis een huis te kopen. Ik niet, ik hou van Holland. Het leven is hier makkelijk en mijn vriend woont hier.” William leeft van een uitkering. “Ik ben op zoek naar werk, maar ik wil iets beters dan schoonmaken.”