"Openbaarheid moet de norm worden"

Hun collega-piraten uit Zweden hebben al twee zetels in het Europees Parlement. Voor de Nederlandse Piratenpartij is verkiezingssucces tot nu toe uitgebleven. Lijsttrekker Bob Sikkema (38) en nummer twee Matthijs Pontier (28) van de Amsterdamse fractie hopen op 19 maart een aantal gemeenteraadszetels te bemachtigen.

Het is de eerste keer dat de Piratenpartij in Amsterdam deelneemt aan de gemeenteraadsverkiezingen. Komende zondag wordt de volledige, dertien man sterke, kieslijst gepresenteerd.

Waarom moeten Amsterdammers op de Piratenpartij stemmen?
Sikkema: “De Piratenpartij wil de vrijheid en privacy van burgers beschermen. De overheid moet zo transparant mogelijk opereren en Amsterdammers moeten directe inspraak krijgen op beleid. Dat is broodnodig.”

Waarom?
Pontier: “De gemeente vertrouwt Amsterdammers niet meer. Via controlesystemen wordt in de gaten gehouden of iedereen zich wel netjes gedraagt. Dat creëert een drempel tussen politiek en burger. Wij willen die verlagen.”

Hoe bedoelt u?
Sikkema: “Veel dingen zijn niet uit te leggen aan de Amsterdammer. De gemeente drukt prostituees in de illegaliteit door werkramen af te schaffen en besteedt meer dan de helft van de politiecapaciteit aan jacht op cannabisteelt.”

Pontier: “Wij willen gemeentelijke besluitvorming terugbrengen naar de burger. Niet alles hoeft gecentraliseerd te gebeuren. Burgers kunnen zich lokaal organiseren. Dan worden politieke keuzes gemaakt door de mensen die het betreft.”

Willen andere partijen dat niet ook?
Pontier: “Ik zie andere partijen nauwelijks goede manieren aandragen om burgers te raadplegen.”

Sikkema: “Een essentieel punt in ons programma is dat wij zoveel mogelijk openbaar willen maken. Denk aan begrotingen, aanbestedingen en plannen. Iedere Amsterdammer moet kunnen zien hoe het proces van besluitvorming verloopt, waarover wordt gediscussieerd en welke keuzes er worden gemaakt.”

Alles moet dus openbaar worden?
Pontier: “Zoveel mogelijk. De intentie moet zijn om alles inzichtelijk te maken. Maar er zijn uitzonderingen.”

Zoals?
Pontier: “Als het om de privacy van personen gaat. Die mag onder geen beding in het gevaar komen. Als mevrouw Jansen overlast veroorzaakt in de buurt, hoeft niet iedereen dat te weten.”

Sikkema: “Specifieke veiligheidsmaatregelen voor bijvoorbeeld een staatsbezoek blijven uiteraard ook geheim.”

Waar trekt u de grens?
Pontier: “Opsporingsdiensten moeten hun werk kunnen blijven doen, maar nu wordt veel minder openbaar gemaakt dan mogelijk is. Het gaat ons om het principe. Openbaarheid moet de norm worden.”

Jullie staan voor een hoge mate van burgerparticipatie. Heeft de Amsterdammer daar behoefte aan?
Pontier: “Wij denken van wel. Amsterdammers interesseren zich niet meer voor de politiek. Ze kunnen wel stemmen, maar voelen zich niet vertegenwoordigd. De Piratenpartij wil mensen zelf voorstellen laten aandragen. Op die manier worden ze actief betrokken bij het maken van beleid.”

Sikkema: “Denk aan burgerfora. Plekken waar mensen online en offline ideëen kunnen delen. Dat leidt tot open en levendige discussies.”

Maakt dat besluitvorming niet nodeloos ingewikkeld en traag?
Sikkema: “Nee. Wij willen op den duur in Amsterdam een e-democratie invoeren. Dat is een geautomatiseerd systeem waar mensen voorstellen kunnen indienen. Anderen kunnen daarop reageren en erover stemmen. Binnen onze partij werken we daar al jaren met succes mee.”

Pontier: “Wat bovenaan eindigt, wordt als eerste opgepikt en aangepakt. Daar bestaat dan de grootste behoefte aan. Cruciaal is uiteraard dat het volledig veilig en transparant gebeurt.”

Hoe zou dat er in de praktijk uitzien?
Pontier: “Er zijn meerdere vormen denkbaar. Aan Amsterdammers kan bijvoorbeeld worden voorgelegd of ze preventief fouilleren in de stad een goed idee vinden. Dan wordt een aantal scenario’s uiteengezet die zijn opgesteld door burgers en experts. Van ieder scenario worden de voor- en nadelen geschetst en vervolgens mag men kiezen.”

Sikkema: “Het bepalen van de prioriteiten van de politie is een ander voorbeeld. Burgers en agenten kunnen dan aangeven waar de politie in hun buurt meer aandacht aan moet besteden.”

Vereist deze aanpak niet dat burgers overal verstand van moeten hebben?
Sikkema: “Nee. Mensen kunnen zich mengen in onderwerpen die zij belangrijk vinden of waar ze veel vanaf weten. De rest kunnen ze vrij overlaten aan anderen.”

Pontier: “Het gaat erom dat feedback kan worden gegeven op alles waarover een besluit moet worden genomen.”

Het klinkt allemaal wat experimenteel. Als de kiezer PvdA stemt, weet hij wat hij krijgt. Waarom moet de kiezer jullie vertrouwen schenken?
Sikkema: “Onze plannen zijn kraakhelder. Bij de gevestigde partijen krijgen burgers meer van hetzelfde. Zouden ze daar niet klaar mee zijn?”

Pontier: “Veel partijen houden de burger iets voor dat ze niet krijgen. Wij hebben een heel breed programma en geven continu de mogelijkheid tot inspraak. Daardoor weten kiezers precies waar ze aan toe zijn en kunnen ze zonodig bijsturen. Ze moeten dus vooral op zichzelf vertrouwen.”