De derde massive open online course (MOOC) van de Universiteit van Amsterdam (UvA) gaat morgen van start op Coursera, het grootste MOOC-platform ter wereld. UvA-communicatiewetenschapper Rutger de Graaf gaf vorig jaar de eerste MOOC in Nederland en komt nu met de derde editie van zijn online collegereeks Introduction to Communication Science. “MOOC’s maken dingen mogelijk die offline onmogelijk zijn”.
Minister Bussemaker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, PvdA) wil online onderwijs stimuleren. In een brief aan de Tweede Kamer schreef ze vorige week dat ze daarvoor één miljoen euro per jaar beschikbaar stelt. Studenten kunnen binnenkort studiepunten ontvangen als ze online colleges volgen.
MOOC’s zijn (meestal) gratis online collegereeksen die toegankelijk zijn voor een ongelimiteerd aantal mensen. Naast video’s en leesmateriaal bieden de virtuele cursussen ook fora waarop gebruikers kunnen discussiëren.
Kunnen online hoorcolleges en MOOC’s de offline colleges vervangen?
De Graaf: “Absoluut niet. Als ik moet kiezen tussen grootschalige online colleges en kleine werkgroepen met discussies, ga ik meteen voor werkgroepen. Er zijn nu eenmaal dingen die virtueel lastiger te doen zijn. Online colleges zijn wél een nuttige aanvulling. Dankzij MOOC’s kunnen ook mensen die bijvoorbeeld geen geld of tijd hebben om te studeren kennismaken met wetenschap. Daarbij nemen docenten voor lief dat er geen face-to-face contact is met studenten. Maar dat is er in die enorme collegezalen ook niet; er zijn te veel mensen om echt de discussie aan te kunnen gaan. ”
“Feedback geven en krijgen. Sommige studenten vinden het makkelijk om online te discussiëren op fora. Maar er zijn ook veel studenten die zich online minder goed kunnen uitdrukken. Hoewel er bij mijn colleges altijd studenten reageren op het forum, vormen zij maar een kleine minderheid van alle deelnemers. Discussies zijn nodig om kennis echt te internaliseren en die voer je beter in een kleine groep. Maar het is niet eerlijk om online colleges te vergelijken met kleine werkgroepen. De meeste MOOC’s zijn introductievakken; bij de offline hoorcolleges daarvan zit ook zo’n vijfhonderd man in de zaal. Ik merk dat studenten die online introductievakken volgen meer vragen stellen dan studenten die dat offline doen. En online colleges maken dingen mogelijk die offline niet te realiseren zijn.”
Zoals?
“Zo’n 33.000 mensen uit binnen- en buitenland hebben zich aangemeld voor onze MOOC die morgen start op Coursera. Offline is het simpelweg onmogelijk om zoveel mensen uit verschillende landen tegelijk college te geven.”
De Volkskrant-columnist Aleid Truijens vreest dat studenten geen offline sociale contacten meer opbouwen, nu ze voor colleges in bed kunnen blijven.
“Zulke angst bestond de afgelopen eeuwen steeds als er nieuwe media kwamen. Zorgt een nieuw medium ervoor dat we buiten dat medium niet meer kunnen communiceren? Plato verwoordde zulke kritiek als eerste, toen het geschreven woord populair werd. Daarna gebeurde het met de boekdrukkunst, radio, televisie en nu met online colleges. Hoewel die angst niet helemaal onterecht is, zijn we dankzij de eerdere mediaontwikkelingen volgens mij niet in een sociaal isolement geraakt.”
Als UvA-studenten bij alle universiteiten online college kunnen volgen, voelen ze zich misschien niet meer verbonden met de UvA.
“Wat is daar mis mee? Het doel van de UvA is om goed onderwijs te geven, studenten hoeven niet vanuit een wij-gevoel met UvA-vlaggetjes de straat op. Voor Amerikaanse universiteiten is verbondenheid wel belangrijk; die zijn deels afhankelijk zijn van giften van alumni.”
Universiteiten kunnen nu niet alleen makkelijker internationaal opereren, maar ook concurreren. Merkt u dat er een concurrentiestrijd ontstaat?
“Nee, helemaal niet. Toen ik de cursus opzette, kreeg ik hulp van Amerikaanse docenten die al MOOC’s gaven. Ze deelden hun kennis graag en nu doe ik hetzelfde. MOOC-docenten hebben het gevoel dat ze in hetzelfde schuitje zitten; we doen iets nieuws en stellen ons kwetsbaar op.”
Online colleges zijn volgens u eigenlijk slechts een aanvulling op het traditionele collegeaanbod. Waarom zouden studenten daar studiepunten voor moeten ontvangen?
“Het gaat uiteindelijk om de resultaten van tentamens. Stel, twee studenten doen precies hetzelfde examen. De een heeft offline colleges gevolgd, de ander online. Ik zie geen enkele reden om de ene student dan wel studiepunten te geven en de andere niet.”
Bekijk hieronder een voorbeeld van de MOOC van Rutger de Graaf.