Nederlandse kinderen staan steeds vaker onder toezicht van Bureau Jeugdzorg. De afgelopen tien jaar steeg het aantal ondertoezichtstellingen met meer dan de helft. Dat komt door het ‘Savanna-effect’, denkt René van Vianen van het Nederlands Jeugd Instituut (NJI).
Ouders zijn hun kinderen de afgelopen jaren niet slechter gaan verzorgen, zegt René van Vianen (44), senior medewerker Zorg voor Jeugd bij het Nederlands Jeugd Instituut (NJI). Toch stonden in 2012 bijna 40 duizend kinderen onder toezicht of voogdij van Jeugdzorg, ruim anderhalf keer zoveel als tien jaar geleden. Dat blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maandag presenteerde. Kinderen worden onder toezicht geplaatst als er sprake is van misbruik of mishandeling.
Wie was Savanna?
In september 2004 werd de 3-jarige Savanna uit Alphen aan den Rijn door haar moeder vermoord. De peuter stond op dat moment onder toezicht van Bureau Jeugdzorg en werd al een tijd door haar moeder en stiefvader mishandeld. Het Openbaar Ministerie (OM) klaagde in 2006 de gezinsvoogd van Savanna aan voor dood door schuld. De voogd werd door de rechtbank in Den Haag vrijgesproken.
Hoe verklaart u deze stijging?
“De afgelopen jaren is er meer aandacht gekomen voor kindermishandeling. De moord op de peuter Savanna in 2004 heeft het hele land wakker geschud. Vanaf dat moment zijn er allerlei initiatieven gestart om kindermishandeling te voorkomen: het zogenoemde ‘Savanna-effect’. Burgers en instanties zijn zich nu bewuster van het feit dat misbruik en mishandeling van kinderen voorkomt.”
Welke initiatieven hebben bijgedragen aan de bewustwording?
“De overheid is publiekscampagnes gaan voeren, televisiespotjes die de aandacht vroegen voor kindermishandeling. Kindermishandeling wordt mede daardoor nu eerder door burgers gesignaleerd. Ook zijn er veiligheidsprotocollen gekomen voor officiële instanties die met kinderen in aanraking komen. De politie doet nu melding van mogelijke kindermishandeling bij alle huiselijke geweldszaken. Ook artsen letten beter op tekenen van mishandeling of misbruik.”
Is Bureau Jeugdzorg alerter geworden?
“Zeker. Medewerkers focussen nu meer op de veiligheid van het kind dan tien jaar geleden. Ook zijn de Raad van de Kinderbescherming en Jeugdzorg beter gaan samenwerken.”
“Het is moeilijk te zeggen waar deze lichte daling vandaan komt. Het kan zijn dat we de grens bereikt hebben van het aantal gezinnen waarbij kindermishandeling zo ernstig is dat ingrijpen met een ondertoezichtstelling nodig is. Het kan ook komen door de nieuwe methode voor gezinsvoogden waar Jeugdzorg sinds 2008 mee werkt: de Deltamethode. Door deze methode duurt de ondertoezichtstelling korter.”
Wordt er nog wel voldoende op de veiligheid van kinderen gelet?
“Dat wel. Als je het aantal ondertoezichtstellingen kan terugbrengen en tegelijkertijd de veiligheid van het kind kan blijven garanderen is dat alleen maar winst. Ondertoezichtstelling is een laatste redmiddel. Het is heel moeilijk voor de ouders om het ouderlijk gezag te verliezen. Ook voor de kinderen is het ingrijpend, omdat kinderen ondanks misbruik of mishandeling zeer hechten aan hun ouders. Vooral als ze uit huis geplaatst worden is dat heftig. Bovendien kost ondertoezichtstelling veel geld.”