De Amsterdamse Wallen zijn sinds 2007 veiliger geworden. Dat blijkt uit de objectieve veiligheidsindex die ieder kwartaal wordt opgesteld door het bureau Onderzoek & Statistiek (O&S) van de gemeente Amsterdam. De verbeterde veiligheid is echter geen rechtstreeks gevolg van Project 1012, waarmee de gemeente probeert criminaliteit op de Wallen tegen te gaan. Dat zeggen verschillende raadsleden en de woordvoerder van het project.
Oud PvdA-wethouder Lodewijk Asscher en toenmalig burgemeester Job Cohen (PvdA) maakten eind 2007 naam en faam met hun harde aanpak van de Wallen. De gemeente wil met behulp van het zogenoemde Coalitieproject 1012, vernoemd naar het postcodegebied van de Burgwallen, het gebied veiliger maken. Sinds de start van het project is de veiligheid in het gebied verbeterd, maar Carlien Roodink, raadslid voor D66 in Amsterdam en partijwoordvoerder over het project, twijfelt over het verband tussen Project 1012 en de verbeterde veiligheid.
Een veiliger Amsterdam
“De trend in heel Amsterdam is dat het veiliger wordt. In alle eerlijkheid denk ik niet dat de verbeterde veiligheid op de Wallen verband houdt met Project 1012. Er zijn wel ramen gesloten, maar niet in die mate dat het veel effect kan hebben”, aldus het D66-raadslid.
De doelstellingen die de gemeente zichzelf had opgelegd, worden niet gehaald. Slechts 124 van de 476 ramen zijn nu gesloten terwijl de gemeente het sluiten van 243 ramen voornemens had in 2012. Ook het sluiten van coffeeshops loopt niet volgens plan. Alle 76 coffeeshops zijn nog open, terwijl de gemeente er 26 wilde sluiten. Volgens Roodink worden de gemeentelijke ambities gedwarsboomd door de crisis. “Het opkopen van panden zodat we ramen kunnen sluiten is in handen van de woningcorporaties. Maar de gemeente draagt een deel van de financiële lasten en dat geld hebben we niet in deze tijd.”
Ook Edwin Oppedijk, woordvoerder Project 1012 van stadsdeel Centrum, zegt dat er geen rechtstreeks verband is tussen het project en de veiligheid op straat. “Veiligheid op straat verhogen is niet de primaire doelstelling van het project, maar het levert in combinatie met andere maatregelen wel een bijdrage aan de veiligheid. Het project richt zich op minder misstanden, meer kwaliteit en meer diversiteit. We zorgen ervoor dat het vastgoed in handen komt van betrouwbare ondernemers die goede dingen doen met de panden.”
Marjolein Moorman, fractievoorzitter van PvdA Amsterdam, heeft meer vertrouwen in het effect van het project op de veiligheid. “We sluiten ramen en coffeeshops en pakken mensenhandel aan. Het gebied wordt daardoor toegankelijker en we krijgen er meer grip op. We hebben al grote stappen gezet.” Volgens Moorman is het een lastig proces. “Bestemmingsplannen moeten worden aangepast en ondernemers worden weggezet. Dat zijn lange procedures, waar ook rechtszaken bij komen kijken.”
Waterbedeffect
Met Project 1012 wil de gemeente criminaliteit terugdringen en een diverse gemeenschap creëren waarbij kunst, horeca en prostitutie in een gebied gecombineerd worden. Verplaatsing van criminaliteit is een reële angst. Volgens Harry Smeets, senior onderzoeker bij Bureau O&S van de gemeente Amsterdam, is er sprake van een verplaatsing van criminaliteit. “We zijn hard bezig om drugsoverlast tegen te gaan. Je merkt dat er minder drugsoverlast is op de Burgwallen-Oude Zijde. Maar die overlast verplaatst zich naar de Burgwallen-Nieuw Zijde.”
Objectieve veiligheidsindex?
Bureau Onderzoek en Statistiek (O&S) van de gemeente Amsterdam meet ieder kwartaal de veiligheid in buurten en stadsdelen. De objectieve veiligheidsindex wordt vastgesteld aan de hand van enquêtes onder circa tienduizend Amsterdammers en aan de hand van gegevens van de politie. Uit cijfers tot en met september 2012 blijkt dat de objectieve veiligheid in Amsterdam is verbeterd.
D66-raadslid Carlien Roodink sluit niet uit dat er sprake is van een ‘waterbedeffect’, namelijk dat criminaliteit zich verplaatst naar omliggende gebieden. “Het is onze grootste zorg dat de problemen die we ergens oplossen, ergens anders weer omhoog komen.” Ook Marjolein Moorman ziet het als een serieus probleem. “We moeten dit in ogenschouw nemen. De Wallen zijn geen stuk stad met een muur er omheen. We moeten waken voor het waterbedeffect en dat serieus nemen.”
Oppedijk, woordvoerder Project 1012 van stadsdeel Centrum, vindt het “te kort door de bocht” om te stellen dat het project voor verplaatsing van criminaliteit zorgt. “We wonen niet in China waar mensen direct worden opgepakt. Maar we houden wel een vinger aan de pols zodat we kunnen inspringen als er toch sprake is van een waterbedeffect. Criminaliteit kan altijd op een andere plek weer opduiken.”
View Burgwallen-Oude Zijde (rode lijn) en Burgwallen-Nieuwe Zijde (paarse lijn) in a larger map