Elke controleur van het Gemeentelijk Vervoersbedrijf (GVB) in Amsterdam draagt voortaan een set handboeien bij zich. Sinds 1 januari 2013 mogen de controleurs verdachten in het openbaar vervoer aanhouden en proces-verbaal opmaken. Passagiers zijn echter nog nauwelijks op de hoogte van het nieuwe gezag van de controleurs.
De zogenoemde BOA’s (Buitengewoon Opsporingsambtenaren Openbaar Vervoer) controleren vervoersbewijzen in de Amsterdamse bus, tram en metro. Als de controleurs getuige zijn van belediging of mishandeling van het GVB-personeel mogen ze nu ingrijpen.
Niet op de hoogte
Het is voor iedereen nog wennen, de nieuwe bevoegdheden van de controleurs. “Een groot deel van het publiek weet nog niet dat wij deze bevoegdheden hebben”, vertelt controleur Michel van Geitenbeek. “De meeste mensen denken dat wij alleen maar kaartjes mogen controleren, meer niet.”
De GVB vindt het “niet nodig” om de veranderingen aan het publiek te communiceren, laat een woordvoerster weten. Het bericht is in de media geweest en dat is voldoende. Van Geitenbeek hoopt wel dat er snel meer bekendheid komt bij het grote publiek, zodat de BOA’s meer gezag uitstralen.
Ook is nog niet al het GVB-personeel op de hoogte. Tramconducteur Richard Kroon wist niets af van de nieuwe maatregel. Kroon: “Ik heb nog geen controleurs in mijn tram gehad dit jaar, maar volgens mij maakt het weinig verschil met de oude situatie.” Zijn collega José Rijnders is al wel op de hoogte: “Ik vind het goed dat ze het doen, absoluut. Maar het maakt voor mij niet zoveel verschil, ik voel me toch al veilig.” 
Minder oponthoud
Van Geitenbeek is blij met zijn nieuwe bevoegdheden.”Voorheen moesten we als een passagier ons uitschold de tram stil zetten en wachten op assistentie van de politie.” Dat was volgens de GVB-medewerker vooral vervelend voor andere reizigers, omdat de tram daardoor flinke vertraging opliep. “Nu houden we zelf een verdachte aan en brengen hem over naar het politiebureau. De tram kan doorrijden.”
De veiligheidsmedewerkers hebben de laatste drie maanden van vorig jaar een speciale training doorlopen waarin ze bijgeschoold werden voor hun nieuwe bevoegdheden. “We kunnen meer, maar we zijn nog steeds geen politieagenten”, zegt Van Geitenbeek. “Die kant willen we ook niet op. We hebben geen quotum van het aantal proces-verbalen dat we moeten schrijven. Onze primaire taak blijft service en communicatie voor de reiziger.”
Rotterdam
In Rotterdam hebben de BOA’s van vervoerder RET (Rotterdamse Elektrische Tram) al sinds januari 2012 de extra bevoegdheden, vertelt een woordvoerster. “Wij merkten dat onze controleurs regelmatig te maken hadden met belediging, bedreiging en mishandeling. In eerste instantie konden onze medewerkers alleen de politie bellen, nu kunnen ze mensen ook aanhouden. Onze BOA’s voelen zich sterker omdat ze direct kunnen ingrijpen.”
Marco Overbeeke heeft de Rotterdamse BOA’s getraind voor hun nieuwe bevoegdheden. “Als ons personeel wordt uitgescholden kunnen we er nu meteen iets aan doen. Dat is een positief signaal naar onze passagiers.” Een ander voordeel is volgens Overbeeke dat de BOA’s nu een juridisch sterkere positie hebben. Voorheen moesten de BOA’s een getuigenverklaring afleggen als ze beledigd of mishandeld werden. Als de verdachte hetzelfde deed was het het woord van de verdachte tegen dat van de controleur. Nu maakt de controleur meteen een proces-verbaal op. “De BOA heeft eindelijk een stem in de rechtszaal.”