AMSTERDAM, 11 januari – Het kabinet wil het bezit van qatbladeren verbieden. De handel zou voor overlast zorgen en het gebruik is slecht voor de gezondheid. In Amsterdam lijken die problemen niet te spelen.
Ministers Leers, Schippers en Opstelten kondigden het verbod maandag aan in een brief aan de Tweede Kamer. Als redenen voeren zij schade voor volksgezondheid en samenleving aan die gebruik en handel in qat zouden veroorzaken. Zij kwamen tot die conclusie na bestudering van een rapport van het Trimbosinstituut. Qatbladeren worden in Nederland voornamelijk gebruikt door Somaliërs.
Volgens de Amsterdamse verslavingszorginstelling Jellinek zijn de problemen rond qat niet groot. De kliniek staat niet achter het verbod. “Wij vragen ons af wat ze ermee denken te bereiken”, zegt een woordvoerder. “De problemen rond qat zijn marginaal. Het is slechts een licht stimulerend middel, vergelijkbaar met koffiedrinken. De groep mensen waar het om gaat is daarnaast erg klein. Een verbod is onnodig.” De kliniek is tevens bang dat een verbod de handel in qat niet zal stoppen, maar dat die illegaal zal doorgaan met alle problemen van dien. Volgens het rapport van het Trimbosinstituut is op dit moment geen sprake van een crimineel circuit rondom de distributie en het gebruik van qat.
Er wonen momenteel ongeveer duizend Somaliërs in Amsterdam. De Gemeente Amsterdam en de politie ondervinden volgens een woordvoerder geen problemen met qatgebruik en –handel in de stad. Er zijn geen meldingen van overlast waarin qat een rol speelt. Ook de Gemeentelijke Gezondheidsdienst in Amsterdam heeft geen ervaringen met gebruikers van de bladeren.
De SOMVAO (Somalische Vereniging Amsterdam en Omgeving) is volgens directeur Ali Ware niet tegen een verbod, maar vindt wel dat het kabinet “het probleem overdrijft”. Ware: “Qatgebruik is niet het grootste probleem van de Somalische gemeenschap hier. Dat zijn werkloosheid en integratie, daar heeft qat niets mee te maken.” Volgens het Trimbosinstituut en Jellinek is de relatie tussen werkloosheid onder Somaliërs in Nederland en qatgebruik niet aantoonbaar.
In 1994 heeft het kabinet eerder geprobeerd qat te verbieden, onder andere vanwege problemen die de distributie van de bladeren veroorzaakte op de parkeerterreinen Schiphol. De bladeren worden dagelijks vers ingevoerd vanuit Afrika. Problemen op Schiphol zijn er tegenwoordig niet meer, aldus marechausseewoordvoerder Martijn Peelen. Een verklaring daarvoor kan zijn dat het centrum van de distributie zich heeft verplaatst naar andere gemeenten, waaronder Uithoorn. Daar wordt wel overlast gerapporteerd. In de meeste andere Europese landen is qat al verboden.
