Amsterdam is wel geïnteresseerd in Russische olie, toeristen en cultuur. Maar de vestiging van Russische bedrijven wordt niet gestimuleerd.
Tijdens zijn handelsmissie naar Moskou werd premier Mark Rutte afgelopen woensdag aangesproken door de Russische mensenrechtenactivist Aleksej Navalny. Navalny riep Rutte op zich aan zijn eigen ethische normen vast te houden bij het zakendoen met Rusland. Navalny beschuldigt Nederland al langer van het witwassen van geld van het Russische bedrijf Gunyor, een van de grootste oliehandelbedrijven ter wereld. Rutte antwoordde dat er volgens hem geen enkele aanleiding is om te denken dat Russische gelden in Nederland worden witgewassen. Of dat klopt is maar de vraag. Is het corrupte imago van Rusland misschien de reden dat Amsterdam niet graag samenwerkt met Rusland?
Van de 2100 internationale bedrijven die in de regio Amsterdam zijn gevestigd komen er namelijk maar acht bedrijven uit Rusland met gezamenlijk 152 werknemers. Ter vergelijking: India telt er zeventig en China ongeveer negentig. Het grootste Russische bedrijf in Amsterdam is de Alfa Bank met 100 werknemers. Daarna volgt ICT/Telecom bedrijf Vimplecom. De andere Russische spelers op de Amsterdamse economische markt zijn twee kleine ICT bedrijven, twee bedrijven uit energiesector en een transportbedrijf. Aan Russische gelden heeft de gemeente Amsterdam na eigen zeggen niet veel. “Zelfs het grootst vertegenwoordigde bedrijf uit Rusland, de Alfa Bank, is een relatief kleine speler op de Amsterdamse economische markt”, liet een woordvoerder van de gemeente weten.
Geen interesse in Russische bedrijven
“Amsterdam is het meest geïnteresseerd in landen als India, China, Japan, India, Brazilië en de Verenigde Staten”, vertelt Hilde van der Meer van Amsterdam Inbusiness, de gemeentelijke organisatie voor buitenlandse investeringen in Amsterdam. In al die landen is dan ook een Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) aanwezig, een organisatie die bedrijven adviseert en begeleidt die zich in Nederland vestigen. Hoewel Rusland en economische groei heeft van 6,5 procent, heeft het geen NFIA.
“Er is geen actief beleid voor samenwerking tussen Amsterdam en Russische bedrijven”, zegt een Russische man die dicht bij de bemiddeling van zaken tussen Rusland en Nederland staat. Hij wil graag anoniem blijven. “Kunnen wij Amsterdam niet van de diensten voorzien waar de gemeente geïnteresseerd in is? Natuurlijk wel. Maar het is allemaal politiek.” Een andere anonieme bron die aan de Nederlandse kant stond bij de bemiddeling van de zaken tussen twee landen, bevestigt dat de politieke belangen en kritische benadering van de situatie in Rusland op het gebied van corruptie de productieve samenwerking tussen Amsterdam en Rusland in de weg staan.
De gemeente Amsterdam onkent politieke motieven: “Een gebrek aan actief beleid richting Rusland betekent niet hetzelfde als negeren, aldus een woordvoerder. “Nederlandse hoofdstad staat open voor alle acquisities uit het buitenland, waar het bedrijf vandaan komt doet er niet toe.”
In de Amsterdamse haven wordt wel veel samengewerkt met Rusland. “Rusland is extra interessant gezien de groei die het enorme land doormaakt en het feit dat wij geografisch relatief gunstig liggen voor de Noordoost kant”, zegt een woordvoerder van de haven. “Rusland is een grote exporteur van olieproducten. Tien procent van onze business wordt met Rusland gedaan.” Steeds meer grote oliemaatschappijen uit Rusland slaan hun producten op in haven van Amsterdam. “Voor ons wordt de relatie tussen Amsterdam en Rusland steeds belangrijker”, zegt de woordvoerder. Toch zijn ook hier de Russische bedrijven niet gevestigd. Zij huren enkel de opslagcapaciteiten bij de onafhankelijke tankopslagterminals.
Russisch geld in Amsterdam
“Politiek gezien doet gemeente Amsterdam niet veel aan samenwerking met Rusland, maar via een omweg komt er veel Russisch geld in Amsterdam “, zegt Jeroen Jurn Buismanopzetter, oprichter van de Kamer van Koophandel. In tegenstelling tot de gemeente is hij er van overtuigd dat er niet alleen geld binnenkomt via de olie-industrie en de haven, maar ook via de Alfabank. Buisman vindt het jammer dat er niet meer gedaan wordt aan de economische connectie tussen Amsterdam en Moskou. “Waarschijnlijk komt het doordat deze connectie nog uit de Stalintijden afstamt.” Wat algemeen interesses van de gemeente betreft, is Amsterdam volgens hem vooral gericht op de Russische toeristen. “Daarvoor woorden regelmatig actief delegaties uit Rusland ontvangen.”
De Russische steden Sint-Petersburg en Moskou leveren steeds meer toeristen die de Nederlandse hoofdstad willen bezoeken. “In de afgelopen jaren zijn in Rusland steeds meer mensen bijgekomen die reizen zichzelf kunnen veroorloven”, zei de hoofd communicatieafdeling van het Amsterdamse Toerisme en Congresbureau (ATCB) Machteld Ligtvoet. “Russische toeristen bezoeken in eerste instantie Rijksmuseum en Van Goghmuseum, maar ze zijn ook in het diamantenvak geïnteresseerd.” Toch heeft ATCB geen actief beleid om nog meer toeristen uit Rusland te betrekken. “Rusland is een te groot land om daar een gerichte campagne te organiseren, zoals zij wel doen in Frankrijk, Duitsland en België. Vanwege de crisis is het voor mensen te duur om ver te reizen”, zei Ligtvoet. Ze benadrukt wel dat in het kader van de economische handelsmissie gesprekken worden gevoerd met touroperators in Sint-Petersburg en Moskou met hoop op verdere toename van de bezoekers uit deze en andere Russische steden.
Het aantal Russische bedrijven in Amsterdam is in de laatste deccenia niet gestegen. Sterker nog: Bemiddelingskantoor Ruskontakt, dat Russische bedrijven hulp biedt om zich in Amsterdam te registreren, zegt nu veel minder aanvragen te hebben dan vijftien jaar terug. “Grote bedrijven komen in ieder geval niet meer naar ons toe. Het zou kunnen zijn dat de potentie van de regio Amsterdam niet interessant genoeg is voor bedrijven uit Rusland. Maar het kan ook zijn dat mensen nu zelf Engelse taal beheersen en ons niet nodig hebben om al het papierenwerk af te handelen”, zei een woordvoerder van Ruskontakt. Op dit moment houdt Ruskontakt zich op het gebied van registratie vooral bezig met kleine eenmanszaken, die men wil oprichten voornamelijk om een Nederlandse verblijfsvergunning te bemachtigen.
Officieel gezien lijkt Rusland voor gemeente Amsterdam dus vooral interessant te zijn voor de toeristen, de olie en aantrekkelijke culturele producten zoals de Hermitage en voorstellingen van de Russische balletgezelschappen. Tot en met 21 oktober is premierminister Rutte samen met een aantal invloedrijke Nederlandse zakenmensen naar Moskou en Sint-Petersburg met een economische missie. Wie weet, vloeien daar ook voor de gemeente Amsterdam de nieuwe samenwerkingsplannen uit voort.