- Lodewijk Asscher
Hij is een groot bewonderaar van de populaire, Amsterdamse wethouder Wibaut. Maar hij wordt ook steeds vaker genoemd als opvolger van Cohen in de landelijke politiek. Zit Lodewijk Asscher in een spagaat tussen Amsterdam en Den Haag?
“Of Asscher lijkt op wethouder Floor Wibaut, de machtige?” Pim de Ruiter denkt hard op. De Ruiter was de organisator van het Wibautjaar in 2009, dat gehouden werd ter ere van de invloedrijkste sociaal-democratische wethouder die Amsterdam gekend heeft. Een man die bekend werd doordat hij buiten kaders durfde te denken. “Er zijn parallellen. Asscher is ook een doortastend politicus, goed in campagne voeren en verrichtte zelfs heldendaden toen hij de beursgang van Schiphol tegenhield. Dat was bijna Wibautiaans.” Hij is even stil. “Alleen toen Wibaut in 1936 dood ging, liep de hele stad voor hem uit, dat zie ik bij Asscher vooralsnog niet gebeuren. Zeker niet als hij naar Den Haag gaat, en dat verwacht ik eigenlijk wel.”
Hij is niet de enige. Lodewijk Asscher (37) is de ideale schoonzoon èn politicus. Slim en strategisch, charmant en authentiek. Als telg uit een Joods familie van juristen, politici en diamantairs groeide hij zorgeloos op in de Amsterdamse wijk de Pijp. Nooit gepuberd, nooit ruzie. Gezellig, maar toch zakelijk. Asscher voelt ontzettend Amsterdams, maar de PvdA in Den Haag trekt aan hem. Is het denkbaar hij de overstap zal maken naar de landelijke politiek?
Modelleerling
De perfecte leerling, bevestigt zijn oud-begeleider op de universiteit, hoogleraar informatierecht Egbert Dommering. “Als student bij informatierecht was hij al erg enthousiast en dat is ook tijdens zijn promotie onderzoek (naar brief- en telefoongeheim) zo gebleven.” Er was weinig aan te merken op de leergierige promovendus. “Het is een doener een pragmaticus. Hij wilde dingen gedaan krijgen.” Een streber? “Zijn carrière loopt wel in een bepaalde lijn”, aldus Dommering.
Het was voor hem dan ook geen verrassing dat zijn modelleerling de politiek in wilde. “Hij was altijd al beter in doceren dan in onderzoeken. Dus toen hij op me af stapte en zei dat hij een tijdje voor de PvdA de politiek in wilde, heb ik hem geholpen.” Een tijdje? Politiek was niet blijvend, zei Asscher tegen zijn begeleider. Daarna wilde hij een ander maatschappelijk beroep. “Wat, weet ik eigenlijk niet precies.”
Dommering stelde hem voor aan de huidige burgemeester van Amsterdam, Eberhard van der Laan. Asscher ging in 2002 op gesprek voor de kandidatenlijst en werd derde op de lijst, tot zijn eigen verbazing. “Hij heeft die commissie blijkbaar kunnen overtuigen. Daarna is hij als meteoor gegaan in de Amsterdamse politiek.”
Rob Oudkerk kan dit beamen. Hij was PvdA-lijsttrekker toen Lodewijk als groentje binnenkwam en financieel medewerker werd. “Hij wist überhaupt niet wat politiek was en had ook geen ervaring met kasboeken. Maar hij heeft het razendsnel geleerd. Hij vroeg gewoon alles. Zo is hij dus. Binnen twee jaar was hij de beste politicus van Amsterdam. Hij is authentiek, mensen denken dat hij geen spel speelt.”
Een vriend, zo durft Oudkerk Asscher wel te noemen. “Niet zo een bij wie je op de koffie gaat, maar wel een die kritisch durft te zijn.” Kritische vrienden heeft Asscher te weinig in Amsterdam, vindt Oudkerk. “Een echte politicus omringt zichzelf met kritische mensen. Vrienden die je hard geselen. Zoals Bill Clinton durfde. Maar in Amsterdam is Asscher omringd door jaknikkers. Behalve zijn vrouw dan.”
Lodewijk, de zonnekoning
CV Lodewijk Asscher
Geboren op 27 september 1974 in Amsterdam.
1992: Gymnasium Sorghvliet (Den Haag)
1995: Propedeuse psychologie, Universiteit van Amsterdam (UvA)
1998: Nederlands Recht, UvA
1998 – 2002: Onderzoeker aan het Instituut voor Informatierecht, UvA.
2002 – 2006: U niversitair docent en onderzoeker, Instituut voor Informatierecht.
2002 – 2006: Lid gemeenteraad Amsterdam, en namens de PvdA wethouder financiën.
2004 – heden: Fractievoorzitter en wethouder openbare orde en veiligheid.
2006 – heden: Wethouder Financiën, Jeugdzaken, Educatie en Project 1012.
Lodewijk Asscher is getrouwd met Jildau Piena, samen hebben zij drie zoons.
“Koning Lodewijk, de zonnekoning”, noemt CDA-gemeenteraadslid Marijke Shahsavari hem gekscherend. “Tijdens de campagne had de PvdA als enige een leus zonder de partijnaam erin: Asscher voor Amsterdam. Dat vond ik toen al veelzeggend.”
Toch herhaalt ze wel vier keer hoe goed ze Asscher als politicus vindt. “Stel ik zeg tegen hem: ‘het is mooi weer ik- denk niet dat het gaat regenen’. Dan zal hij antwoorden: ‘ik hoor u zeggen dat het niet gaat regenen, maar heeft u wel bewijs voor’.” Ze lacht. “Snap je? Hij weet op een subtiele manier jouw verhaal te verdraaien en er mee weg te komen.”
Vuilbekken over de wethouder is bijna niet mogelijk. Ze denkt even na. “Misschien te Amsterdams, of te slim. Maar hij is zo charmant, hij komt eigenlijk overal wel mee weg. Niet op de Mark Rutte manier, authentieker. Bijna vervelend hè? Maar hij is een strategisch en handig politicus. Ze zouden bij de PvdA wel gek zijn als ze hem niet landelijk inzetten.”
Er schiet haar iets negatiefs te binnen. “Hij neemt vaak een voorschot op het debat door eerst naar de krant gaan en dan pas zijn collega’s te waarschuwen. Maar dan maakt hij zijn excuses en komt hij er toch weer mee weg.”
Volgens vriend Oudkerk komt hij er niet mee weg en is hij ijdel geworden. “Wat wil je, het brengt een druk met zich mee als iedereen je geweldig en authentiek vindt. Bovendien wordt hij binnen de PvdA Amsterdam als de wonderboy gezien. Daar krijgt iedereen slappe knieën van uiteindelijk. En ga je politieke blunders maken.”
Hij doelt op de kritiek die Asscher uitte op kabinet-Rutte in de Volkskrant in september. De Amsterdamse politicus rekende de Haagse premier feilloos voor welke kortingsmaatregeldingen wie zouden treffen, en voegde daar aan toe: ‘Ik ken heel nette, rechtse mensen die dit niet op hun geweten willen hebben.’
Oudkerk: “Begrijp me niet verkeerd het was politiek geweldig slim wat hij daar zei, maar door het zelf te doen zette hij oom Job buitenspel. Een blunder. Dit kan niets anders dan voortgekomen zijn uit misplaatste ijdelheid. Dat was de Lodewijk van vroeger nooit gebeurd.”
Typisch Lodewijk
Asschers vroegere persvoorlichter en nu VVD-wethouder in Amstelveen, Herbert Raat, is het niet met Oudkerk eens. “Asscher maakt gewoon zijn eigen keuzes, hij waait niet met alle winden mee. Toen hij de Amsterdamse aandelen van Schiphol niet wilde verkopen, probeerde een zogenaamde ‘captain of industry’ Peter Jan Kalff hem tegen te houden door te vagen: ‘Pas je wel op je carrière?’ Asscher ging daar totaal niet op in. Het zal allemaal wel, zei hij, maar ik wil het gewoon niet hebben.”
Prettig voor een persvoorlichter. Raat lacht. “Niets is erger als je als persvoorlichter bij een bestuurder komt die geen eigen keuzes maakt, zo iemand met een lijstje actiepunten. Dan moet je gelijk weg zijn. Asscher niet hoor, hij zette door op zijn onderwerpen, ondanks tegenstand.” Heeft hij ooit last gehad van tegenstand dan? “Absoluut. Nu vind iedereen zijn onderwijsplannen briljant maar destijds waren veel schoolbestuurders en partijprominenten van de PvdA boos op hem. ‘Waar bemoei je je mee?’, zeiden ze. Ze vonden dat een wethouder zich alleen moest bemoeien met schoolgebouwen en leerplicht.”
De manier waarop hij met tegenstand omging was subliem, aldus Raat. “Hij maakte alle wantoestanden bekend en op welke scholen. Daarna ging hij met alle schoolbestuurders om tafel zitten en vroeg: ‘wie van jullie zou zijn kinderen naar een van deze scholen brengen?’ Typisch Lodewijk.”
Iemand die zich niet gek laat maken door de waan van de dag, schetst Raat. “Ik kan me nog herinneren dat we een keer een crisis hadden over de inburgeringcursussen. Maar hij had papamiddag dus ging gewoon met zijn kind naar de speeltuin. Daar kwam hij een journalist tegen die hem verbaast vroeg of hij niet in de Stopera moest zijn. ‘Neuh’, zei Asscher, ‘die dingen kan ik nu toch niet veranderen’.”
Verpieteren in Den Haag
Zijn oom Edward Asscher, voormalig Eerste Kamerlid voor de VVD, schaart zijn neef in het rijtje Wouter Bos en Camiel Eurlings wat betreft mannen die voor hun familie durven te kiezen boven de politiek. “Zijn gezin is erg belangrijk voor hem. Hij overlegt alles met zijn vrouw.”
“Of ik het niet jammer vind dat Lodewijk niet bij de VVD zit?” Edward Asscher lacht. “In onze familie is de VVD prima vertegenwoordigd. Bovendien moet hij dat soort keuzes hij zelf maken. Qua karakter zou hij prima bij de VVD passen, maar qua overtuigingen past hij beter bij de PvdA.”
“Wat hij in zijn leven ook gaat doen, het zullen altijd beroepen zijn waarin hij zich bezig kan houden met mensen en hun grondrechten”, vult Dommering hierop aan. Volgens zijn oud-docent wil Asscher geen beroepspoliticus zijn. “Het is voor mij niet vanzelfsprekend dat hij naar Den Haag gaat. Misschien wil hij hierna wel advocaat worden. In ieder geval altijd iets waarmee hij iets voor de grondrechten van mensen kan doen. Iets goed doen.”
Vooralsnog heeft Asscher te kennen gegeven het Binnenhof niet te betreden, omdat hij nog niet klaar is met de hoofdstedelijke politiek. Raat denkt dat Asscher het überhaupt niet wil. “Hij houdt van Amsterdam en hij weet dat Den Haag niet zaligmakend is. Maar aan de andere kant, iedereen heeft het nu over PvdA en Asscher zou wel eens de enige manier kunnen zijn om die partij stabiel te maken. Dus voor het algemeen belang zou ik zeggen: doen.”
Oudkerk weet zeker dat Asscher uiteindelijk wel gaat. “Hij zegt wel dat hij niet naar het Haagse wil, maar als hij gevraagd wordt voor het lijsttrekkerschap zegt hij: ‘wow’. Maar hij gaat het niet overleven, het zwarte gat in Den Haag is te groot en hij heeft geen maatschappelijke ervaring. Ik hoop wel dat hij nee zegt, want hij verpietert daar. Daar kan hij niets voor elkaar krijgen, alleen maar kaders scheppen.”
De vraag is dus uiteindelijk of Asschers liefde voor Amsterdam en dingen gedaan krijgen kan winnen van zijn ambitie. De Ruiter: “Wibaut koos er na een lange carrière in Zeeland bewust voor zich in te gaan zetten voor de publieke zaak in de hoofdstad. Zijn einddoel was Amsterdam. Asscher begon in Amsterdam, ik moet nog zien of dat genoeg voor hem is.”