Als Fame binnenkort de deuren sluit, heeft Amsterdam nog maar één grote toonaangevende muziekwinkel. Gaat Concerto een vergelijkbaar lot tegemoet?
Grote stapels met dvd’s sieren de ingang. Verschillende delen van Pirates of the Caribbean: in de aanbieding. De enorme bak met dvd’s is de blikvanger in de entree van entertainment megastore Fame, aan het begin van de Kalverstraat. Bontgekleurde prijsstickers – 5, 7, 9 euro – wijzen de klant op de koopjes. Vorige maand werd bekend dat de iconische Amsterdamse platenzaak eind januari de deuren zal sluiten. Het is een trend: “Over tien jaar is de platenwinkel uit het straatbeeld verdwenen.”
Tenminste, als we Kees van Lent moeten geloven. Hij is hoofd verkoop van Fame, de enige megastore van het land. De kracht van zijn winkel zit in het enorme assortiment. “De echte fijnproevers kunnen hier terecht, maar ook iemand die Britney Spears komt kopen. Er bestaat geen slechte muziek. Dat is altijd onze filosofie geweest.”
Als Fame dicht is, heeft Amsterdam nog meer één grote iconische muziekwinkel. Concerto, op de Utrechtsestraat, werd door Steven van Zandt, gitarist van Bruce Springsteens E-Street Band, in Het Parool de beste platenzaak ter wereld genoemd. Toen dit hem later nog eens gevraagd werd, was Concerto niet langer de beste zaak ter wereld. Nee, het was de allerbeste. Gaat die winkel een vergelijkbaar lot tegemoet?
Sneu
Tussen de bakken cd’s op de popafdeling van Concerto prijken handgeschreven aanbevelingen en prijskaartjes. Krantenknipsels van recensies zijn her en der opgehangen. Meer dan de kleurrijke inrichting van de megawinkel aan de Kalverstraat ademt het interieur hier liefde voor muziek uit.
Cedric snuffelt er tussen wat alternatieve popmuziek. De twintiger, bril, baardje, baggy broek komt vooral naar de winkel om nieuwe dingen te ontdekken. “Ik download ook, maar meer zoals je vroeger naar de winkel ging om daar platen te luisteren. Om iets uit te proberen. Als ik het dan vet vind, koop ik het.” Hij komt liever in winkels als deze dan in een megastore zoals Fame. “Dat is meer voor als je weet wat je wilt hebben. Deze winkel is gericht op nieuwe muziek.”
Anton Speijer is bedrijfsleider bij Concerto. Sneu, zo omschrijft hij de aanstaande sluiting van Fame. “Vooral voor de mensen die er werken, dat zijn net zulke grote muziekliefhebbers als wij.” Hij ziet wel waar het misging bij zijn concurrent. “Ze hebben een huurverhoging gehad, en een baas die niet voor muziek gaat. Breukhoven had Fame makkelijk kunnen verplaatsen naar één van zijn Free Record Shops. Dat doet hij niet.”
Zelf is Speijer niet bang dat zijn winkel er over drie jaar niet meer zal zijn. “Maar of we het nog volhouden om vijf panden te bezetten, zoals nu, dat durf ik niet te zeggen.”
Slechte tijden
Dat het niet goed gaat in de muziekindustrie is bekend. De cijfers van branchevereniging NVPI spreken boekdelen: de verkoop van muziek is in 2010 met 15 procent teruggelopen, het hoogste percentage in vijf jaar. In het afgelopen decennium jaar kelderde de omzet van 498 naar 218 miljoen euro. Volgens de Nederlandse Vereniging voor Entertainment Retailers ging in diezelfde periode meer dan een kwart van de Nederlandse muziekwinkels dicht.
Bij Fame is het niet druk, op deze dinsdagmiddag. Helemaal uitgestorven is het bovenin de winkel, waar de jazzhoek en de metalzolder zijn. Op de begane grond staat Sandra, een vrouw van middelbare leeftijd, de cd’s van Bob Dylan te bekijken. “Ja, ik hoorde dat ze in januari gaan sluiten”, zegt ze als ze opkijkt. “Zonde!” Ze komt hier al acht jaar, vooral voor popmuziek. “En jazz. Ja, en de koopjes ook wel.” Ze zal de winkel missen. In het vervolg maar naar de Free Record Shop. “Van dezelfde eigenaar, las ik in de kranten. Nu ga ik nog even snel boven kijken hoor!”
Fame heeft nooit echt winst gemaakt, vertelt Van Lent. “De laatste tien jaar draaiden we om en nabij quitte – het ene jaar een tonnetje winst, het andere jaar verlies.” Eigenaar Hans Breukhoven verklaarde vorig jaar nog dat Fame niet dicht zou gaan. Nu het over de hele linie minder gaat met zijn bedrijf is hij toch gedwongen zijn vlaggenschip te sluiten. “En omdat er iemand met een grote zak geld langskwam om de huur af te kopen”, zegt van Lent. Kledingketen The Sting neemt de a-locatie over.
Internet
Na het nieuws over Fame werd Concerto meteen platgebeld door platenmaatschappijen hoe het bedrijf ervoor stond, zegt bedrijfsleider Speijer. “Naar omstandigheden goed overigens.” Wel loopt de klandizie de afgelopen jaren terug. Opvallend genoeg noemt Speijer niet het internet als grootste boosdoener, maar de gemeente Amsterdam. Al dat gerommel voor zijn deur, met die trambanen, opengebroken straat, en het Rembrandtplein dat lang overhoop heeft gelegen. “Wij krijgen veel klanten uit de provincie, die weten ons zo moeilijk te vinden.”
Bij Fame wijst Van Lent wel naar internet. Dat zijn winkel de deuren moet sluiten, komt niet alleen door het illegaal downloaden, zegt hij. Maar ook door internetwinkels als CDWow, die vanuit het buitenland opereren. “De nieuwe Red Hot Chili Peppers gaat daar voor tien euro weg, terwijl wij hem wel voor achttien in de winkel moeten leggen. Daar is niet tegenop te concurreren.”
De avond dat Kees van Lent samen met de rest van het management het personeel moest vertellen over de aanstaande sluiting, was niet gemakkelijk. “Er werd gescholden, getierd. Gehuild. Daarna zijn we met zijn allen de kroeg ingegaan, en hebben we tot in de kleine uurtjes ons verdriet weggedronken.”
En Concerto? “Ik geef ze nog drie jaar. In deze tijd van digitalisering is geen plaats meer voor romantiek” aldus de pessimistische Van Lent. Ook de muziekfreaks die de winkel op handen zouden dragen, zullen daar niet voor kunnen zorgen. “Wij hebben namelijk ook een enorme achterban. Voor onze vaste klanten organiseren we eens in de twee maanden een speciale avond. Daar komen zes, zevenhonderd man op af. Vooral voor bijzondere cd- en dvd-boxsets. Dat die muziekfreaks hier niet komen is gewoon niet waar. En ik zie dat Concerto het ook moeilijk heeft. Die leggen ook boeken en strips in de winkel neer.”
Entertainmentstore
Die weg sloeg Fame al eerder in. Het is geen muziekwinkel, maar een entertaintmentstore, benadrukt van Lent. Er zijn T-shirts, buttons en boeken te koop. Koptelefoons: van de Japanse Nijntje-kloon Hello Kitty en Star Wars tot een paar exclusieve headsets die €299,- kosten. In de kelder begroeten levensgrote poppen van Batman en Shrek de filmliefhebbers.
Eigenlijk is Concerto ook een soort megastore. De vestiging, in 1955 opgericht door Gijs Molenaar, handelaar in muziekinstrumenten die aanvankelijk alleen tweedehands platen inkocht en verkocht, is sinds 2003 eigendom van muziekketen Plato. De winkel groeide sinds de jaren zeventig en is nu verdeeld over vijf panden, evenzoveel deuren leiden naar de verschillende afdelingen. Van dance in de ene tot klassiek en opera in de andere hoek. In de etalage prijkt een grote canvas van Tom Waits, daarnaast staart de Nirvana-baby je aan. Binnen liggen inderdaad wat boeken opgestapeld. Ook zijn er arty strips en geïmporteerde graphic novels te vinden. En cd’s, heel veel cd’s.
Dat Concerto een heel ander publiek trekt daar gelooft Speijer niet zo in. “Ik zie hier genoeg Fame-tasjes in de winkel. Wel heeft Fame altijd het Kalverstraatpubliek mee gehad.” Ook medewerker Bjorn denkt dat hun klanten net zo goed naar de Kalverstraat gaan. “Vooral om de boxsets, die ze soms weg doen tegen inkoopprijzen. Dan zou ik daar ook naartoe gaan.”
Hulp uit onverwachte hoek
De hondstrouwe muziekpuristen die de oude winkel op de Utrechtsestraat op handen dragen zullen het verschil dus niet gaan maken. Maar in deze tijd van digitalisering komt hulp uit onverwachte hoek.
Vinyl. Ook in Concerto is het rustig op deze doordeweekse dag. Het drukst is het op de platenafdeling, achter in de kelder. Mannen van middelbare leeftijd schuifelen tussen de grote bakken, bladeren hier en daar wat door. Iemand stopt, houdt zijn adem in, trekt een plaat uit de bak en loopt naar de in de hoek opgestelde platenspelers. Van seventiesrock van Deep Purple tot de experimentele techno van Modeselektor: het grote aanbod aan vinyl is het geheime wapen van Concerto.
Want de elpee maakt volgens Speijer een ware hausse door, al jaren. Dat blijft goed gaan: de echte muziekliefhebber wil toch iets fysieks in de kast hebben staan, en een plaat heeft toch wat meer charme, denkt hij. “Als het zo doorgaat zijn er straks nog maar twee plekken in Amsterdam waar je de nieuwe Arctic Monkeys op cd kan kopen. En zes waar je hem op vinyl kan halen! Da’s toch vreemd?” Dus wellicht zijn de platenzaken over tien jaar niet uit het straatbeeld verdwenen, maar de cd’s wel uit de winkelschappen.