Amsterdam staat bekend als het ultieme fietswalhalla. Kopenhagen dreigt die positie nu over te nemen. Ze bieden er zelfs gratis fietsen aan.
Amsterdam, 15 feb – “Kijk godverdomme uit, schijttoerist!”, roept een jongen op de fiets naar een Aziatische toerist. Het meisje zit gehurkt op het fietspad om een foto van de ‘fietsflat’ te maken. De jongen die bij haar hoort kijkt verbouwereerd de fietser na.
Het is dagelijkse realiteit bij Amsterdam CS. De drie verdiepingen tellende fietsboot is een bezienswaardigheid voor toeristen. Net zoals de afgezonderde fietspaden, -tunneltjes en -parkeerplekken. De hoofdstad staat niet alleen bekend om haar drugs en prostituees maar ook om haar bijzondere fietscultuur. Dat wisten we natuurlijk al, maar sinds een paar jaar dingen er meer steden mee naar dit imago.
Deense marketingmachine
Vooral Kopenhagen doet erg haar best. De Deense hoofdstad investeerde het afgelopen decennium jaarlijks meer dan 10 miljoen euro in een innovatief fietsprogramma: fietssnelwegen, fietswedstrijden, gratis openbare fietsen en een grote internationale campagne. Amsterdam investeert jaarlijks ongeveer evenveel in het fietsbeleid, maar lijkt niet opgewassen te zijn tegen de Deense marketingmachine.
In 2010 werd Amsterdam nog uitgeroepen tot meest fietsvriendelijke stad ter wereld, door reisbureau Virgin Travel. Dit zegt ook iets over de reputatie die de stad geniet onder toeristen. Amsterdam werd door het Amerikaanse reisbureau geprezen om het percentage fietsers: 40 procent van het totale vervoer, tegen 37 procent in Kopenhagen – voor korte afstanden is dat aantal in Amsterdam zelfs 61 procent. Hiernaast kreeg ook de Amsterdamse infrastructuur – vierhonderd kilometer aan vrijliggende fietspaden, Kopenhagen heeft driehonderdvijftig – en de fietscultuur bij inwoners veel lof. Kopenhagen werd derde, na het Amerikaanse Portland.
‘Hoe hip en vernieuwend’
Volgens Govert de With van de Fietsersbond onderschat Amsterdam de concurrentie. “Hoewel hier meer mensen fietsen, zijn andere steden innovatiever. Daar denken ze: wauw, laten we iets met fietsen doen. Hoe hip en vernieuwend. In Nederland is het vanzelfsprekend. Hierdoor zijn we niet innovatief en schenken weinig aandacht aan problemen”, zegt De With.
Door het toenemend aantal fietsers zijn de paden te smal en dreigen er parkeerproblemen te ontstaan, legt hij uit. “Maar de gemeente doet weinig. Ze zetten liever in op iets hips zoals elektrische auto’s. Doodzonde, we kunnen beter verbeteren wat we al hebben. En als we zo doorgaan, verliezen we onze reputatie aan steden zoals Kopenhagen of Berlijn.”
Volgens de gemeentelijke Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer loopt het zo’n vaart niet. “De opzet van de steden is heel anders, dus wij doen niet aan vergelijken. De fietsreputatie van Amsterdam is goed, kijk maar om je heen. Bovendien krijgen we regelmatig verzoeken uit het buitenland om te vertellen over ons fietsbeleid. Bijvoorbeeld van de Chinese en Japanse televisie”, vertelt een woordvoerder.
Niets aan de hand
Otto van Boggelen van kenniscentrum Fietsberaad zegt dat er niet veel aan de hand is. “Denemarken vermarkt haar fietsimago beter. Amsterdam heeft ook een groene golf bij stoplichten op fietspaden, alleen weet niemand dit. Bovendien heeft Amsterdam van oudsher minder drukke verkeersaders door de stad.” Volgens Van Boggelen wil de Fietsersbond graag dat Amsterdam actief gaat concurreren. “Maar alle verkeersdeskundigen die ik ken, zijn het erover eens dat Kopenhagen niet in de buurt komt. Nederlanders kloppen zich minder op de borst.”
De Denen kunnen het niet winnen van Nederland, aldus Van Boggelen. In beide steden leeft het fietsen bij de mensen, maar er is wel een andere cultuur. “In Kopenhagen zitten vooral yuppen op de fiets. Denemarken is een modeland en fietsen is chic. In Nederland doet iedere bevolkingsgroep het.” Maar iedereen die denkt dat een bakfiets typisch Nederland is, heeft het mis. “Die is toch echt uitgevonden door de Denen.”
En wat vinden de ervaringsdeskundigen? “Ik vind Kopenhagen fijner fietsen”, zegt Jolijn den Bouwmeester, die voor haar studie een half jaar in de Deense hoofdstad woonde. “Er zijn fietssnelwegen dus je kunt veel harder. En het mooiste is nog wel dat je gratis fietsen kunt lenen. Je stopt 20 kronen in een apparaat en als je de fiets verderop weer inlevert krijg je ze terug. Dat zie ik Amsterdam nog niet gebeuren.”
“In het begin was ik een beetje bang voor Amsterdammers die roekeloos over de stoep en door rode stoplichten rijden”, aldus de Deense Signe Raska Hansen, die tien jaar in Nederland woont. “Ik moet zeggen dat ik me in Kopenhagen veiliger voel op het fietspad. Maar hoe zenuwslopend het er hier af en toe ook aan toe gaat, er gaat niets boven vliegen over de grachten ‘s nachts.”