Huppelende varkentjes tussen de kiloknallers

Stichting Wakker Dier is een campagne gestart om consumenten aan het biologische vlees te krijgen. In de supermarkt komen ze oog in oog met vrolijke varkentjes. “Dat brengt toch een soort schuldgevoel naar boven.”

Een groepje varkens rent door een weide. Ze storten zich in een modderpoel, waar ze gretig doorheen rollen. ‘Stunt! Bij biologisch vlees, gratis 1 portie varkensgeluk’, verschijnt er in beeld. Het filmpje draait elke vijf minuten op een beeldscherm boven de vleesafdeling van de Coop op de Eerste Jan Steenstraat in Amsterdam-Zuid. In tweehonderd supermarkten van verschillende ketens in het hele land zijn de vrolijke varkens sinds begin deze week bij het vleesschap te zien. Stichting Wakker Dier kocht zendtijd van de supermarkten om aandacht te vragen voor biologisch vlees.

Vleesaanbiedingen in de supermarkt

Op de schappen onder het scherm zitten grote stickers met de aanbiedingen. 500 gram varkenslappen kost deze week 3,11 euro. Op de verpakking van het vlees zit een sticker van Milieukeur. Wat dat precies betekent, kan een medewerker van de supermarkt niet “één, twee, drie uitleggen”, maar het heeft in ieder geval niets met biologisch te maken, verzekert hij.

Hij wijst waar het biologische vlees, met het Eko keurmerk, ligt. Het vlees in deze groene bio+ verpakkingen komt van een erkende biologische boer. De dieren hebben op die bedrijven meer ruimte, betere voeding en worden diervriendelijker behandeld dan op niet-biologische bedrijven. Fervente biologische vleeseters beweren dat het vlees er een stuk lekkerder van wordt. Maar het maakt het vooral ook een stuk duurder: Ribkarbonade kost 15,49 euro per kilo. De niet-biologische variant 6,74 euro per kilo, ook een aanbieding bij de Coop deze week.

Keurmerken

Alleen al voor varkensvlees zijn er zo’n zes verschillende keurmerken: het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming, het Albert Heijn Puur en Eerlijk logo, de Milieukeur, het Jumbo Bewust logo, de Scharrel Varkensvlees stickers en het Eko keurmerk. Ze hebben allemaal hun eigen regels over onder meer minimale ruimte per dier, ondergrond, voedsel en medicijnen. De kwalificaties verschillen veel. Zo ligt de ruimte die een varken in de stal heeft tussen de 0,7 vierkante meter bij geen keurmerk tot 1,3 vierkante meter bij het Eko keurmerk.

Stichting Wakker Dier voert campagne tegen deze niet-biologische vleesaanbiedingen. Vooral C1000 moet het daarin ontgelden. “Dit is een bericht voor klanten van C1000”, klinkt er in één van de reclamespotjes van de stichting.“Bent u die vreselijke kiloknallers bij C1000 ook zo zat? Ga eens naar Albert Heijn, Plus, Spar of Dirk. Zij hebben deze week mooie diervriendelijke aanbiedingen.” Met de campagne van de filmpjes van de varkens slaat Wakker Dier een andere weg in. Door de vrolijk knorrende varkens, rennend door een weide, rollend door de modder en wroetend in de sneeuw, moeten de consument op een ongedwongen manier kennismaken met biologisch vlees.

Schuldgevoel

Maar op deze doordeweekse dag in de Coop blijkt dat niet iedereen geconfronteerd wil worden met het idee dat die speklapjes, shoarma of karbonade in de verpakkingen ooit van dat levende dier op de beelden was. Het varken van de niet-biologische vleesvariant kon waarschijnlijk nooit rondrennen en leefde op nog geen vierkante meter in een stal zonder daglicht. Zo zegt een klant: “Het brengt toch een soort schuldgevoel naar boven. Ik weet dat het beter is om biologisch vlees te kopen. Maar dat doe ik niet altijd omdat het een stuk duurder is.”

Dat niet iedereen op de beelden van de varkens zit te wachten, begrijpt Sjoerd van de Wouw van Wakker Dier wel. Al hoef je volgens hem niet naar de beelden te kijken. “Er zullen altijd consumenten zijn die voor het goedkope vlees gaan en die willen niet lastig gevallen worden met onze filmpjes. Wij willen juist de consument aanspreken die twijfelt. Wij zijn er om mensen wakker te schudden.”

De winkelende Hariëtte Dommershuizen loopt met een winkelwagen en twee boodschappentassen langs de schappen met vlees. Daar blijft ze staan bij de aanbiedingen. Het filmpje van de varkens was haar niet opgevallen, maar nu ze het zo ziet vindt ze het toch wel belangrijk om biologisch vlees te kopen. Toch doet ze dat alleen als het in de aanbieding is. “Het is duur. Ik kan me dat af en toe wel veroorloven, maar een arm gezin is denk ik al lang blij dat ze normaal vlees kunnen betalen.”

Het zou beter zijn om biologisch vlees te kopen, vinden ook veel andere klanten in de Coop in Amsterdam-Zuid. Toch is de hoge prijs voor de meeste de reden dat zij niet voor het biologische vlees kiezen. Het filmpje van de varkens lijkt daar bij deze consumenten weinig aan te veranderen.

Heeft deze campagne van Wakker Dier wel zin zolang de prijs van biologisch vlees zo hoog is? Van de Wouw: “Veel burgers zeggen wel dat ze zich bekommeren om dierenwelzijn, maar op het moment dat ze consument zijn, geldt dat niet meer. Dan kiezen ze voor de kiloknallers. Wij spreken de consument op het moment van kiezen aan met een positief filmpje.”

Overheidsingrijpen

Omdat de productie van biologisch vlees duurder is dan producten uit de vleesindustrie, zal het prijsverschil niet snel verminderen. Het marktaandeel van biologisch vlees is nog altijd klein. Uit de jaarlijkse Bio-monitor van Biologica, een organisatie voor biologische voeding en landbouw, blijkt dat 2,4 procent van het vlees dat in 2009 gekocht werd, biologisch was. In 2008 was dat nog 2,2 procent. De partijen GroenLinks, D66, ChristenUnie en de Partij voor de Dieren vinden daarom dat de overheid moet ingrijpen. Zij willen bijvoorbeeld dat het btw-tarief van niet-biologisch vlees omhoog gaat van zes naar negentien procent. En dat de btw op biologische producten wordt geschrapt.

Sjoerd van de Wouw erkent de rol van de politiek, maar heeft er weinig vertrouwen in: “De overheid doet eigenlijk niets. Dat hebben we uit ervaring wel geleerd. Wij hebben ook zonder hulp van de politiek de legbatterij-eieren uit de schappen van de supermarkten laten verdwijnen. Het probleem is dat het CDA van oudsher een boerenpartij is en graag de minister van Landbouw leveren. Tegelijkertijd is die partij ook de grootste promotor van de vee-industrie.”

In de Coop is -gelet op de prijs- de kans groot dat veel consumenten deze week voor niet-biologische producten kiezen. Varkenslappen, ribkarbonade en varkensschnitzel: allemaal in de aanbieding. Daar komt nog bij dat lang niet elke klant op het scherm boven het schap let. Het geluid staat uit. Op het oorspronkelijke filmpje is er een vrolijk geknor te horen en dat is moeilijker te negeren.