Race om verbod freefightgala's nog niet gelopen

Ronald Olsthoorn

De Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan wil zo snel mogelijk malafide freefightgala’s uit de stad weren. Hoe reëel is dat plan?

“Ik nodig ze uit om al mijn boeken door te nemen. Ik doe al veertien jaar transparant zaken en ik ben brandschoon.” Simon Rutz is organisator van het vechtsportgala It’s Showtime. Aanstaande zondag is het in de Amsterdamse Sporthallen Zuid weer raak als freefighters uit binnen- en buitenland elkaar tegen het canvas proberen te werken. De 2.750 kaartjes à 57,50 euro per stuk zijn bijna uitverkocht en ook de tientallen ‘vip-tafels’ – in prijs variërend van 1.500 tot 4.000 euro – vinden gretig aftrek. Toch maakt Rutz zich zorgen over de toekomst van zijn nering, nadat burgemeester Eberhard van der Laan eerder deze week aankondigde binnen een jaar af te willen van malafide vechtsportgala’s in Amsterdam.

Aanleiding voor dat voornemen is een vertrouwelijke rapportage van de Amsterdamse politie. Volgens Bartho Boer, woordvoerder van de burgemeester, komt daaruit een beeld naar voren dat aan duidelijkheid niets te wensen overlaat. Boer: “Op deze evenementen is meer dan niets aan de hand.” Op basis van inlichtingen en eigen observaties zegt de politie dat de meeste gala’s mede worden georganiseerd door criminelen. Ook heeft Boer het, in navolging van de burgemeester, over “netwerkbijeenkomsten van de georganiseerde misdaad”.

Boer mag niet op specifieke gevallen van het onderzoek ingaan, maar de gemeente richt haar inspanningen op evenementen die in de Passengersterminal, de Amsterdam ArenA en de Sporthallen Zuid worden gehouden. Dan weet Simon Rutz wel hoe laat het is, want hij organiseert zijn freefightgala’s in de ArenA en de Sporthallen Zuid. De Passengersterminal is het domein van een andere organisator die in dit verband veel wordt genoemd, Golden Glory. Het Parool berichtte eerder dat de veroordeelde crimineel Ronny Nyqvist, die een gevangenisstraf uitzit voor een dubbele moord, zich nadrukkelijk manifesteert als dé man achter Golden Glory. Simon Rutz “lult” niet over anderen, maar betreurt het in de berichtgeving over één kam te worden geschoren met Golden Glory.

Plan van aanpak

Wat gaat de gemeente doen? Bartho Boer vertelt dat Amsterdam met een driesporenbeleid komt. Eerst wil de burgemeester met behulp van de gemeenteraad de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) wijzigen, zodat de vechtsportgala’s voortaan vergunningsplichtige activiteiten zijn. Op die manier kan het levensgedrag van een aanvrager c.q. organisator worden getoetst. Deze toets is door criminelen echter makkelijk te omzeilen door een stroman van onbesproken gedrag het evenement te laten organiseren en de vergunning te laten aanvragen. Via de achterdeur kan het evenement dan nog altijd gefinancierd worden met geld dat is verkregen door criminele activiteiten.

Daarom wil burgemeester Van der Laan de freefight-business onder de werkingssfeer van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Bibob) brengen. Sinds 2003 is de Wet Bibob voor gemeenten hét instrument om te voorkomen dat zij door het verlenen van vergunningen ongewild de onderwereld faciliteren. Als uit de uitgebreide Bibob-screening voorafgaand aan de vergunningverlening een vermoeden van criminele activiteiten of connecties blijkt, dan kan de vergunning worden geweigerd. De Bibob wordt al toegepast in de horeca, de sexbranche, gokhuizen en de bouw, maar Van der Laan wil daar nu dus de vechtsportgala’s aan toevoegen. Dat kan Amsterdam niet alleen, daarvoor heeft het de hulp van de centrale overheid in Den Haag nodig. Tot slot wil Van der Laan ervoor zorgen dat malafide vechtsportgala’s niet langer worden gehouden in accommodaties waarvan de gemeente geheel (zoals in het geval van de Sporthallen Zuid) of gedeeltelijk (zoals in het geval van de Amsterdam ArenA) eigenaar is.

Voor- en nadelen

Adrienne de Moor, hoogleraar Bestuursrecht aan de Universiteit van Amsterdam en Bibob-expert, geeft de gemeente een goede kans van slagen in haar beleidsvoornemen. De Bibob biedt de minister van Justitie ruimte om de werkingssfeer naar andere vergunningspichtige activiteiten, zoals straks de vechtsportgala’s, uit te breiden. Als de bevindingen uit het politie-onderzoek werkelijk zo alarmerend zijn, ziet De Moor nu mogelijkheden. De Moor: “Als Hirsch Ballin ervan overtuigd is dat dit nodig is om de onderwereld te beteugelen, dan is de aanpassing van de Bibob een kwestie van maanden.”

Terughoudendheid blijft echter geboden, omdat de Bibob een ingrijpend instrument is. Er is de laatste jaren veel te doen geweest over de wet. Zo zagen ook bonafide ondernemers zich geconfronteerd met stapels papierwerk en leidde vertraging in de vergunningverlening door het Bibob-traject niet zelden tot financiële schade. Er heeft zich intussen een lijvige jurisprudentie ontwikkeld over gevallen waarin bij een negatief Bibob-advies de vergunning werd geweigerd. Instanties bleken bovendien in sommige gevallen niet bij machte de weigering deugdelijk te motiveren, vaak omdat het besluit gebaseerd is op informatie uit gesloten dossiers van bijvoorbeeld Justitie of de FIOD.

Ondanks de kinderziekten ziet De Moor de Bibob als een verrijking. “De Bibob werkt om de onderwereld uit de bovenwereld te weren. En natuurlijk is dat weleens vervelend voor goedwillenden, maar de bestrijding van de georganiseerde criminaliteit prevaleert.” Zij voegt daaraan toe dat het vermoeden van criminele activiteiten of connecties bij een onderneming zijn grond moet vinden in substantiële feiten en gegevens. Ofwel, de Bibob-bureaus gaan in hun screening niet over een nacht ijs. Het Bibob-bureau Amsterdam onderscheidt zich volgens De Moor zelfs als één van de zorgvuldigste van het land. Een kanttekening maakt De Moor nog wel: de Bibob is niet bedoeld om netwerkbijeenkomsten van de georganiseerde criminaliteit tegen te gaan. “Volgens mij ging Willem Holleeder ook wel eens met zijn vrienden naar een wedstrijd van Ajax.”

Imagoschade

Simon Rutz heeft in het verleden zaken gedaan met de bekende Hells Angel Rini S., die deze zomer werd vrijgesproken van betrokkenheid bij het doodmartelen van een hasjhandelaar. Rini S. kreeg wel negen maanden gevangenisstraf voor het ernstig bedreigen van de man. Tegen deze uitspraak is intussen cassatie ingesteld. Rutz is ervan overtuigd dat hij een Bibob-screening met glans  zou doorstaan. Rutz: “Rini S. is geen eigenaar van It’s Showtime. Hij heeft zakelijk helemaal niets met ons te maken. En daarbij, hij is niet eens veroordeeld.” Rutz is minder gerust op het voornemen van burgemeester Van de Laan om al zijn “overredingskracht en overtuigingskracht” aan te wenden om de vechtsportgala’s uit gemeentelijke accommodaties te weren. Rutz: “Ik heb gewoon een overeenkomst met de Sporthallen Zuid voor het organiseren van nog een aantal evenementen.”

Hoogleraar Adrienne de Moor beaamt dat de gemeente niet zomaar onder lopende verplichtingen kan uitkomen, tenzij daarmee een zwaarwichtig algemeen belang gediend is. Namens de burgemeester onderkent Bartho Boer dat de race nog niet gelopen is. Boer: “Wij willen juridisch niet op onze snufferd gaan, maar onze inzet is glashelder: zo snel mogelijk af van vechtsportgala’s waarmee criminele activiteiten gemoeid zijn.” Rutz heeft zijn eerste advocaatkosten al gemaakt en is op zijn beurt niet van plan af te wachten. Zijn sponsoren lopen weg en hij lijdt imagoschade. Rutz: “Stilzitten is in dit soort situaties het slechtste dat je kunt doen.”